Hemelvaart: Op reis naar de troonVoorbeeld

Hemelvaart als hoogtepunt

Er is geen hogere plek dan de troon van God. Daarom bereikt Jezus met hemelvaart zijn hoogste punt. Lucas heeft in zijn twee boeken dit gegeven op een kunstige manier verwerkt. Jezus’ opgang naar de troon is bij hem zowel het toppunt van het verhaal, als het nieuwe centrum van de wereld.

Lucas heeft twee Bijbelboeken geschreven: het evangelie volgens Lucas en het boek Handelingen van de Apostelen. Ook al staan ze in de meeste Bijbeluitgaven uit elkaar (met Johannes ertussenin), toch zijn ze ook als één geheel bedoeld: het boek Lucas-Handelingen (of: 1-2 Lucas óf Handelingen van Jezus en Handelingen der apostelen).

Het is vooral dankzij Lucas dat we iets weten van hoe de hemelvaart plaatsvond. Hij vertelt erover helemaal aan het einde van zijn evangelie en aan het begin van Handelingen. Dat is doelbewust, om eenheid te scheppen tussen de twee boeken.

De manier waarop hij dat doet, is met behulp van een zogeheten chiasme. Een chiasme is een literaire vorm waarbij je een centrum hebt waaromheen gedeelten staan die met elkaar samenhangen. Als we Lucas-Handelingen als chiasme neerzetten, dan zou je dat zo kunnen doen:

- 1:1-4:13 Verhalen tot aan start van Jezus’ bediening.

F 4:14-9:51 Galilea

E 9:51-19:27 Samaria en Judea

D 19:28-23:56 Jeruzalem

C 24:1-32 Boodschap van opstanding

B 24:33-49 Elf bijeen

A 24:50-53 Hemelvaart

A’ 1:1-11 Hemelvaart

B’ 1:12-26 Elf bijeen

C’ 2:1-40 Boodschap van opstanding

D’ 2:41-7:60 Jeruzalem

E’ 8:1-11:18 Judea en Samaria

F’ 11:19-28:31 Tot de einden der aarde

In het centrum van het chiasme staat waar het om gaat: de verhoging van Jezus. Je zou Lucas-Handelingen als een berg kunnen zien met de piek in het midden. Bij aanvang van zijn bediening verblijft Jezus in de laagvlakte van Galilea. Dan gaat zijn reis bewust richting Jeruzalem voor zijn ‘opneming’ (Luc.9:51, NBG). Via Samaria en Judea cirkelt Hij steeds dichterbij om uiteindelijk ‘op te gaan’ naar Jeruzalem (19:28, NBG). Vanuit Jeruzalem zet Jezus de volgende stap omhoog in de opstanding, om uiteindelijk zijn tocht naar de hemel te maken (24:51). In Handelingen beginnen we op het hoogtepunt met de hemelvaart (1:2) en komt Jezus in de Geest van de berg af met Pinksteren en gaat Hij door via zijn apostelen: vanuit Jeruzalem, via Judea en Samaria tot aan de laagvlakten van heel de wereld (vgl. Hand.1:8).

In het centrum van geschiedenis staat Koning Jezus. Hij torent boven alle aardse machten uit. Rondom de berg staan koningen en keizers, heersers en hogepriesters (3:1-2). Rome komt aan het begin voor (Luc.1:5; 2:1) en aan het einde (Hand.28:16), maar staat in de laagvlakte. Er is één verheven Heer die boven hen allemaal uitstijgt. Lucas spreekt de taal van zijn tijd goed: niet de keizer in Rome, maar de Heer van de hemel is de ‘koning over de volken’ (Ps.47:9) – de ‘koning van heel de aarde’ (47:2, 8).

Zo beschrijft Lucas wat Psalm 47 als intronisatiepsalm* al aankondigde: wanneer God omhoog gaat (47:6), gaan de volken omlaag (47:4). En dat is goed nieuws voor allemaal. Let op de positieve toon naar de volken in de psalm: ze worden uitgenodigd om mee te juichen met hemelvaart (47:2, 7-8). Hemelvaart brengt zo vrede en eenheid. De psalmist ziet uit naar de dag dat heel de aarde als één volk in aanbidding rondom de berg van God staat. Lucas zag die berg ook en vertelt hoe onder de volken gaandeweg het gejuich losbreekt. Sinds Hemelvaart is er een nieuw centrum van de wereld: niet Jeruzalem, niet Rome, maar hemelse troon van Messias Jezus.

* Psalm 24, 47, 93-100 en 110 kunnen als intronisatiepsalm worden gezien: psalmen ter gelegenheid van een (aardse en/of hemelse) troonsbestijging. We zullen in deze Bijbelleeschallenge er meerdere van gaan lezen.

Bezinnen

Lucas plaatst de hemelvaart in het midden van zijn boek en zet zo de wereldgeschiedenis in een nieuw licht. Wie Jezus’ verhoging in het midden van de dag plaatst leert ook te leven vanuit het perspectief van Jezus’ koningschap. Wat is het hoogtepunt van jouw dag?

Luisteren

Johann Sebastian Bach schreef geïnspireerd door Psalm 47 een cantate voor Hemelvaartsdag: ‘Gott fähret auf mit Jauchzen!’ (BWV 43). Hieronder kan je het slotkoraal beluisteren:

https://youtu.be/PnWyQUR7d3o?t=1131&si=j-6h9zoBmRXr0hbA

Du Lebensfürst, Herr Jesu Christ,

O levensvorst, Heer Jezus Christus,

der du bist aufgenommen

die bent opgenomen

gen Himmel, da dein Vater ist

in de hemel waar uw Vader is

und die Gemein der Frommen,

en de gemeenschap van de vromen.

wie soll ich deinen großen Sieg,

Hoe moet ik uw grote overwinning,

den du durch einen schweren Krieg

die u met zware gevechten

erworben hast, recht preisen

hebt behaald, op de juiste manier prijzen

und dir gnug Ehr erweisen?

en u voldoende eer bewijzen?

Zieh uns dir nach, so laufen wir,

Trek ons achter u aan, dan volgen wij haastig,

gib uns des Glaubens Flügel!

geef ons de vleugels van het geloof!

Hilf, daß wir fliehen weit von hier

Help ons dat wij hier ver vandaan

auf Israelis Hügel!

vluchten naar Israëls heuvels!

Mein Gott! wenn fahr ich doch dahin,

Mijn God, wanneer mag ik daarheen gaan

woselbst ich ewig fröhlich bin?

waar ik voor eeuwig vrolijk ben?

Wenn werd ich vor dir stehen,

Wanneer zal ik voor u staan

dein Angesicht zu sehen?

en uw aangezicht zien?

© Tekst en vertaling: https://www.eduardvanhengel.nl/werken/BWV_43