Loop mee met Marcus (Deel 1)Voorbeeld

Gezag voor Jezus

Wanneer we het Evangelie van Marcus lezen, doen we er goed aan te beseffen waaróm hij dit geschreven heeft. Vóór alles wil Marcus ons een indringende vraag voorhouden: wie denk jij dat Jezus is? In de eerste helft van zijn boekje laat hij zien hoeveel gezag Jezus heeft. Hij valt als het ware met de deur in huis, wanneer hij ons eerst meeneemt naar de synagoge van Kafarnaüm.

Net als toen Jezus vier vissers riep om Hem te volgen, zien we hier dat Hij zelf het initiatief neemt. Afkomstig uit Nazareth, is Kafarnaüm geen vertrouwde plaats voor Jezus. Toch gaat Hij de eerste de beste Sabbat naar de synagoge. Niet om onderwezen te worden, maar om te onderwijzen. Jezus plaatst zich daarmee in het hart van het volk en het geloof van Israël. Door deze geloofsgemeenschap toe te spreken, richt Hij zich in feite tot het hele volk. Dat dit op de belangrijke rustdag plaatsvindt, onderstreept de inhoud van Jezus’ onderwijs: het gaat over de shalom van Gods Koninkrijk, die Hij is komen brengen. In Marcus 1 vers 15 hebben we hier al een heel beknopte samenvatting van gezien: ‘De tijd is aangebroken, het koninkrijk van God is nabij: kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws.’ Marcus zegt niets over waar het over ging op deze specifieke Sabbat, maar het zal in elk geval met dit centrale thema te maken hebben gehad.

Met zijn woordkeuze maakt Marcus onderscheid tussen de momenten waarop Jezus ‘verkondigt’ en wanneer Hij ‘onderwijst’. Hier gaat het om ‘onderwijzen’, zoals je ook in een synagoge mag verwachten. Het betekent dat de Schriften opengaan en de leraar zijn uitleg daarbij geeft. Dit is voor de vaste bezoekers van de synagoge maar al te vertrouwd. Toch zijn de mensen ‘diep onder de indruk’ van het onderwijs van Jezus. Er is namelijk een wezenlijk verschil met wat ze van hun eigen schriftgeleerden gewend zijn. Jezus spreekt met grote autoriteit, en dat kun je van die andere leraren niet zeggen. Lokale uitleggers van de Thora brengen geen eigen, nieuwe interpretaties. Zij baseren hun onderwijs op de uitleg van gezaghebbende rabbijnen en tonen dit ook voortdurend aan. Daar ontlenen zij hun gezag aan, maar bij Jezus ligt dat anders. Jezus spreekt op eigen gezag! Op zichzelf is dat al schokkend genoeg, en helemaal voor een timmerman. De inhoud van Jezus’ onderwijs is dat minstens zozeer. Gods claim op het hele leven van zijn hoorders is voelbaar in de boodschap die Hij brengt. Daarmee plaatst Jezus zich in de lijn van de grote profeten van het Oude Testament. Zijn boodschap is niet bedoeld om nog eens in alle rust over te discussiëren, bij de koffie na de dienst. Jezus verwacht een directe en radicale keuze: kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws! Hier kunnen de mensen niet omheen. Het is alles of niets. Voordat we verder gaan, is het misschien goed om jezelf deze vraag te stellen: wanneer ben ik voor het laatst onder de indruk geweest van het onderwijs van Jezus?

Marcus houdt zijn lezers steeds de vraag voor wie zij denken dat Jezus is. Hij weet het wel! Op allerlei manieren laat hij zien hoe groot zijn gezag is. De eerste gebeurtenis die Marcus vertelt is meteen heel intens. Ze speelt zich af in de synagoge van Kafarnaüm. Jezus’ gehoor is diep onder de indruk van het gezag waarmee Hij hen onderwijst. Dit gezag roept echter ook een tegenreactie op. Een van de synagoge-gangers gaat de confrontatie met Jezus aan.

Op het eerste gezicht is het misschien niet zo vreemd dat er iemand opstaat die het niet met Jezus eens is. In tegenstelling tot wat we in de meeste kerkdiensten gewend zijn, kan er in een synagogedienst flink gediscussieerd worden. De claims van Jezus liegen er ook niet om. Het hoeft ons niet te verbazen dat niet iedereen zijn onderwijs klakkeloos aanneemt.

Toch is hier meer aan de hand. De man in kwestie toont totaal geen respect voor Jezus. Hij spreekt Hem op luide toon aan, schreeuwend zelfs. De Bijbel in Gewone Taal drukt goed uit hoe het ongeveer geklonken heeft: ‘Jij daar, Jezus uit Nazaret!’ Dat is niet hoe je een rabbi hoort aan te spreken. Daarna klinkt het misschien vromer, als hij zegt: ‘Ik weet wel wie Je bent, de heilige van God!’ Schijn bedriegt: dit heeft niets met oprechte vroomheid te maken. Het noemen van de precieze naam stond gelijk aan macht over iemand uitoefenen. Ook bedrieglijk is het dat deze man het lijkt op te nemen voor de hele gemeenschap: ‘Wat hebben wij met Jou te maken, Jezus van Nazaret? Ben Je gekomen om ons te vernietigen?’ Deze man plaatst Jezus uit Nazareth tegenover ‘ons uit Kafarnaüm’. De vraag - of is het een stelling? - dat Jezus is gekomen om hen te vernietigen is minder vergezocht dan hij misschien lijkt. De aanwezigheid en boodschap van Jezus houden namelijk naast redding ook een oordeel in. Wie zich nú niet bekeert, kan buiten Gods Koninkrijk terechtkomen.

Ondanks een paar kernen van waarheid, is de strekking van de uitspraken van de man misleidend. Jezus is inderdaad ‘de heilige van God’ - maar ook de ‘Zoon des mensen’, die zijn leven komt geven omdat van zijn volgelingen te behouden. Jezus’ boodschap is in de eerste plaats gericht op het brengen van redding en herstel. Die boodschap is bestemd voor heel Israël, niet alleen voor de inwoners van Nazareth. Wat deze man zegt leidt daar niet alleen vanaf, het is ook zeer aanvallend en beschuldigend. Het is bedoeld om Jezus’ gezag ter discussie te stellen en te ondermijnen. Dit valt onder de categorie ‘tegenspraak en laster’.

Jezus doorziet dit allemaal in een fractie van een seconde. Hij heeft de onderscheiding van geesten en herkent het werk van een onreine geest, een demon. Daar maakt Hij korte metten mee. Met de duivel moet je niet in discussie gaan, die moet je resoluut de deur wijzen. Jezus doet dat met slechts een paar woorden. Hij heeft geen bezweringen, rituelen en toverformules nodig om het op te nemen tegen de satan. Hij hoeft zich ook niet te beroepen op een hogere macht dan zichzelf. Een eenvoudig, duidelijk en direct bevel is genoeg: ‘Zwijg en ga uit hem weg!’ Marcus voegt er aan toen dat de onreine geest de man meteen doet stuiptrekken en hem met een luide schreeuw verlaat.

Jezus toont opnieuw zijn gezag. En tegelijk laat Hij ook zijn goede bedoelingen zien: Hij is niet gekomen om de mensen te veroordelen, maar om hen te redden. Dit zal dan ook niet de laatste uitdrijving van een demon zijn.

Marcus draait er niet omheen. Hij laat je zien hoeveel gezag Jezus heeft. Marcus stelt je gelijk een vraag: Hoe denk jij over Jezus? Wil jij zijn gezag erkennen? Wil je zijn boodschap aannemen en wil je je door Hem laten bevrijden?