Isaià Sava lalana
Sava lalana
–Mamonjy ny Tompo: izany no hevitry ny anarana hebreo gasîna hoe Jesahià. Ny anarana Isaià mahazatra sy mbola tazonintsika kosa dia avy amin’ny teny latinina sy anglisy. Koa io anarana io ihany dia efa mahafintina izay ao anatin’ity boky ity. Saingy ny famonjena entin’Andriamanitra moa matetika dia tsy izay irîn’ny olona velively. Koa tsy mahagaga raha manaitra hatrany ny hafatra raketin’ity boky ity.
Ireo toko 66 ao aminy dia mifampitohy ao anatin’ny fizaràna telo lehibe izay mifanandrify amin’ny vanim-potoana telo samy hafa nanahirana teo amin’ny tantaran’ny vahoakan’Andriamanitra.
Ny FIZARÀNA VOALOHANY (toko 1–39) dia mifantoka amin’ny olona sy ny toe-javatra nitranga manodidina ny taona 740–700 tal J.K. eo ho eo. Tonga mpitondratenin’Andriamanitra tao Jerosalema i Isaià tamin’ny vanim-potoana nafampana izay nihenjanan’ny fifandraisana iraisam-pirenena fahizany: i Ejipta izay firenen-dehibe nahery tao atsimo dia nihen-danja, fa ny Asirianina tao avaratra kosa nitombo tanjaka isan’andro hatrany. Ireto no daty lehibe tokony ho fantatra:
–Tokony ho tamin’ny taona 734, fony mbola nanjaka tao Jerosalema i Ahaza, dia nitambatra ny fanjakana Siria sy Efraîma (Israely avaratra) mba hamely an’i Joda ka hanery azy hikambana aminy hanohitra ny Asirianina izay nananontanona: io ilay ady nifarimbonan’ny Sirianina sy ny Efraimita tamin’i Joda.
–Taona 722-721: fiafaran’ny fanjakana avaratra, nanana an’i Samaria ho renivohitra; azon’ny Asirianina i Samaria ka nentiny ho babo ny mponina tao.
–Taona 701: nanao fahirano an’i Jerosalema ny Asirianina tamin’ny andro nanjakàn’i Hezekià sady nanasamatsamaka ny fanjakana Joda.
Nandritra izany vanim-potoana izany no nipoiran’i Isaià, izay lehilahy tsy nilefitra mihitsy ny amin’Andriamanitra, ka ny hafatra nambarany dia nanohariana hatrany: ny Asirianina izay nananontanona, hoy izy, dia karazana firotsahan’Andriamanitra hamely ny vahoakany izay tsy mahatoky. Notoheriny ny firaisana tsikombakomba nokotrehin’ny mpitondra tao Jerosalema, ny fanosihosena matetika ny rariny sy ny hitsiny teo amin’ny fiaraha-monina, ny fombam-pivavahana nialokalofan’ireo mpitsentsitra ny mahantra, ny fisehosehoana te ho firenen-dehibe, sns. Nony tonga tokoa anefa ny loza, dia avy indray ny hafatry ny mpaminany hanohitra ny fisavorovoroana sy ny fahakiviana.
Tamin’izany toe-javatra rehetra izany i Isaià dia niantso ny olona hino, izany hoe hatoky ny fampanantenàn’Andriamanitra sy ny fitsipi-pitondrantena nomeny ho an’ny vahoakany. Nantitranterin’i Isaià mafy fa ny finoana dia tsy maintsy aseho amin’ny alalan’ny asa, indrindra amin’ny lafiny sôsialy sy pôlitika ary amin’ny fifandraisan’ny olona.
Ity fizaràna voalohany ity dia misy ireo amboaran-kafatra natambatra araka ny lohahevitra raketiny sy araka ny vaninandro nisehoany:
–Toko 1–12; 28–33: hafatra mikasika ny fanjakana Joda sy Israely-Efraîma.
–Toko 13–23: hafatra mikasika ireo vahoaka amin’ny firenen-kafa, dia i Babilôna, i Filistia, i Môaba sns.
–Toko 24–27; 34–35: ny zavatra hihatra amin’ny andro farany.
–Toko 36–39: tantara (iombonana amin’ny bokin’ny Mpanjaka ny ankamaroany) momba ny fanjakan’i Hezekià.
Ny FIZARÀNA FAHAROA (toko 40–55) dia antsoina koa indraindray hoe «BOKIN’NY FAMPIONONANA AN’I ISRAELY».
Toe-javatra hafa no eo anoloany: ny Babilônianina, izay nandimby toerana ny Asirianina amin’ny maha hery mpanjakazaka azy manerana iny faritra manontolo iny, dia vao avy nandroba an’i Jerosalema tamin’ny taona 587 tal J.K. ary nitondra ho babo ny mponina tao.
Manontany tena ireo lasan-ko babo ireo: mety ho fandresen’ny andriamanitra babilônianina ny Andriamanitr’i Israely ve ny faharavàn’ny tanàna masina? Ary satria lavitry ny tany nomen’ny Tompo azy sady tsy manana ny tempoly fihaonana amin’ny Tompo ireo voasesitany, dia kivy mihitsy ary nihevitra fa ninian’Andriamanitra nilaozana na nilaozany noho ny fahalemeny.
Koa ho an’ireo olona kivy ireo no itenenan’ny mpaminany. Hampiasa an’i Kirôsa mpanjaka persianina Andriamanitra mba hanafaka ny vahoakany. Fanafahana vaovao, izay hampahatsiaro ny fanafahana tany Ejipta, no hahazoan’io vahoaka io hiverina any amin’ny tany nampanantenaina. Mpamorona izao tontolo izao Andriamanitra, ka manana fahefana hilaza mialoha ny toe-javatra ho avy sady afaka manatanteraka izany. Ny sampin’ireo mpandresy kosa dia tsinontsinona fa nofinofy ihany.
Natsofoka amin’ireo hafatra feno fanantenana ireo ny tononkira efatra momba ilay olo-mahagaga, dia ny Mpanompon’ny Tompo (42.1-4; 49.1-6; 50.4-9; 52.13–53.12) izay noheverin’ny Testamenta Vaovao fa milaza mialoha ny ho toetoetran’i Jesoa Kristy atỳ aoriana (jereo Asa 8.30-35).
Ny FIZARÀNA FAHATELO (toko 56–66) dia mifantoka amin’ny vanim-potoana manaraka ny fodiana avy any am-pahababoana. Tamin’ny taona 538 tal J.K. tokoa dia namoaka didy i Kirôsa mpanjakan’i Persia nanome lalana ireo babo hiverina any an-tanindrazany sy hanorina indray ny tempoly. Nony tafaverina anefa ireo nody avy an-tsesitany, dia fiainan-tsarotra sy tsizarizary no natrehany: tanàna rava, tany nobodoin’ireo sisa tavela teo an-toerana, vahoaka mpivavaka nihavitsy kely; tsy ampy ny fivelomana, teraka indray ny tsy fahamarinana teo amin’ny fiaraha-monina, ary miverina mahery vaika ny fanompoan-tsampy sns.
Ny mpaminany anefa dia niseho ho iraka nalefan’ny Fanahin’ny Tompo «mba hitory ny Vaovao Mahafaly amin’ny malahelo sy hanasitrana ny olona torotoro fo» (toko 61). Atỳ aoriana dia hambaran’i Jesoa fa ny hanatanteraka io asa nanirahana ny mpaminany io mihitsy no niaviany teto an-tany (Lioka 4.16-21).
Currently Selected:
Isaià Sava lalana: DIEMDC
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
Dikanteny Iombonana Eto Madagasikara © Malagasy Bible Society, 2004.