1 MAKABAYO 4
4
Liihe liali Emau
1Gorigia yavukula vasikali tsiheelefu tsiranu vakwanilanga khu vilenje nende vasikali iheelefu indala vi tsifarasi, vali nivarovolwi. Yarula navo mu vutukhu 2khutsia khukwana mukaanda kwa vasikali va Vayahudi ni vakhamanyikhu shindu shiosi tawe. Valindi vi imbinga ya Yerusalemi, navo va vimililanga mu tsinjila. 3Navutswa Yudasi yahulila makhuva kenako; ye mwene nende vasikali veve vasimukha, nivatsia khukwana mukaanda kwa vasikali vu mwami mu litaala lia Emau 4mu tsisaa tsia Gorigia halala nu mukaanda kwekwe, vali nivashili khukalukha mu maheemo ka vasikali vamenyamu. 5Lwa Gorigia yinjila mu vutukhu mu maheemo ku mukaanda kwa vasikali va Yudasi vamenyamu, mundu avulakhuho wa yanyolayo. Khulwa yako, yavakhava mu vikulu, shichila yavoola, “Vandu venavo vakhwilukhanga.”
6Lwa vwali nu vwakhashia mu mavwevwe, Yudasi yalolekha nali mu lwomera, halala na vasikali tsiheelefu tsivaka, navutswa valiyo vuchila viuchi nende vivavi viosi khuli kenyekhanga. 7Valola mukaanda kwa vasikali vi tsingulu kwa vandu vi tsimbia tsindi niviyavaale vindu viu khukwanila; nivavotokhanwi na vasikali vi tsifarasi. Vasikali venavo vali vayechela khukwana. 8Navutswa Yudasi yavoolela vasikali veve va yali nali navo, “Muvuli khuvaria shichila ni vanyishi, inoho khuheenda mwoyo lwa valiitsa khuva nivitsanga khumukwana. 9Mwitsushitse mumanye makhuva khulondokhana khuli vakuuka veru vahonyinywa nivali hi Inyanza Imuuchi, lwa Mwami wa Misri nende mukaanda kwekwe kwa vasikali va vahitsanyinyanga. 10Leshi nunundi khusaale khu Nyasaye khulolela tsimbavasi. Chendi khusaale khu akholele kenyekhananga khulondokhana khu lilakano, lia yali niyakhola na vakuuka veru; khandi akhukhonye nunundi khutivitsa mukaanda kwa vasikali yava. 11Nalwo lwa vandu vi tsimbia tsindi, valiitsa khumanya ndi Israeli vali na Nyasaye wu vakhonyanga nu khuvahonyinya.”
12Lwa vandu vi tsimbia tsindi valola nivitsanga khuvakwana, 13varula mu maheemo kavo, ka vali nivamenyamu khwitsa khukwana. Nalwo lwa vasikali va Yudasi vakhuva visiliva viavo 14nivakwana. Vandu vi tsimbia tsindi vakuurwa, manivilushila mu lwomera. 15Yavo voosi vali nivarikala inyuma viirwa ni shivavi. Vavahitsanyinya nivatukha mu litaala lia Gazara, khali mu lwomera lwa Idumeha, khutsia khutukha Azota nende Yamunia. Vasikali tsiheelefu tsivaka khu vasikali venavo viirwa.
16Nalwo lwa Yudasi nende vasikali veve valekha khuvahitsanyinya nivakalukha wa vali nivaruli. 17Yudasi yavoolela vandu, “Muvuli khwiyenyela vindu viu khuyaaya, shichila liihe lili imbeli weru liu khukwana. 18Gorigia nende vasikali veve vali himbi khutukha ha khuli hanu, shichila vali nivali mu vikulu. Navutswa muve ni tsingulu, muvakwane. Numwakhamala khukwana, nalwo lwa muliitsa khuvayaaya miandu chiavo nu vucheli.”
19Lwa Yudasi yali nali himbi khumala khulomoloma, mukaanda kwa vasikali vu mutsiku kwatukhaho, nivarula mu vikulu. 20Valola ndi vasikali vavo vakhunganyinywi, khandi ndi Vayahudi vamali khuhaambitsa mulilu mu maheemo ka vamenyamu, shichila mwooshi kwa vali nivaloli kwamanyinyanga kakholeshe kario. 21Lwa vali nivakhamanya kenako, nalwo lwa varishitswa muno. Lwa valola khandi mukaanda kwa vasikali va Yudasi, nivivunjelitsi halala mu lwomera, 22voosi vilukha nivatsia mu shivala shia Vafilisti. 23Yudasi yakalukha natsia khuyaaya shia shindu shiosi mu maheemo ka vasikali vu mutsiku vali nivamenyamu. Vavukulayo itsahabu, ifetsa, tsinguvu tsiakholwa khuva bulu nende sambarau, nende miandu minyishi. 24Lwa vali nivakalukhanga khurulayo, Vayahudi vimba tsinyimbo tsiu khwitsominya Nyasaye, shichila nu mulahi khandi shichila tsimbavasi tsietsie ni tsi mihika ni mihika. 25Nindi Vaisraeli vahonyinywa mu vunyishi muno khulitukhu lienelo.
26Valala khu vandu vi tsimbia tsindi, vali nivihonoloshe vasimukha nivatsia khuvoolelakhu Lisia makhuva kali nikakholeshe. 27Lwa Lisia yahulila ndio, yahuuka, manaheenda mwoyo, shichila vindu shiviakholekha khu Israeli, manya khuli yali nakanakane kalava inoho viakholekha khuli mwami yali navooli tawe.
28Navutswa khumuhika kulondakhu, Lisia yalaanga halala nu mukaanda kwa vasikali tsiheelefu makhomi sita vakwanilanga khu vilenje khukuura Vayahudi. 29Vinjila mu litaala lia Idumeha nivamenya Betsi-zuri. Yudasi yavanyola, nivali na vasikali tsiheelefu likhomi.
30Lwa Lisia yalola ndi mukaanda kwa vasikali venavo nu kwi tsingulu, yasaala khu Nyasaye, navoola, “Muhonyinyi wa Israeli, nivi wenyekhanga khwitsominywa, shichila nivi wachila murumishi wowo Daudi nativitsa mukaanda kwa vasikali vu vunyali. Nivi wachila Yonatsani mwana wa Saulu, halala nu mundu wamuchinjilanga shiuchi shieshie nakuura Vafilisti. 31Nuyaanza uhe Vaisraeli tsingulu tsiu khukuura mukaanda kwa vasikali yuku, khu vandu vanyole tsisoni shichila mukaanda kwa vasikali vavo vakwanilanga khu vilenje khandi khu tsifarasi. 32Vakhole khuria; vamale tsingulu tsiavo tsia vali natsio. Nu vulahi khuvatechelitsa khutukha khutivitswa. 33Vativitsi ni shivavi shia yavo vakhuyaanza, nulomba vandu vakhumanya khukhwitsominyila mu tsinyimbo.”
34Nalwo lwa liihe liaraanga, ma vandu tsiheelefu tsiranu nivakhutsila mu liihe mu vasikali va Lisia. 35Lwa Lisia yalola ndi vasikali veve vakuurwangwa, khandi nalola tsingulu tsiachilanga Yudasi halala na vasikali veve nivatinya, vali nivamali khwirechekha khukhutsa, inoho khumenya khulu khunyola luyali, yakalukha mu litaala lia Antiokia. Namenyanga mu litaala lienelo, yarovola mukaanda kwa vasikali vandi, khwenya khukalukha mu shivala shia Yudeya mumatukhu kitsanga nu mukaanda kwa vasikali vanyishi.
Khuli Litempeli Lianihitswa
(2 Mak 10:1-8)
36Yudasi nende vamwavo veve vavoola, “Lolikhu khuli vatsiku veru vamali khukuurwa! Leshi khutsi mu Yerusalemi khunihitsa Litempeli, nu khulitakasa.” 37Mukaanda kwa vasikali voosi vivunjelitsa halala, nivatikulukha khu Shikulu shia Sayoni. 38Valolayo Litempeli nilirikale liele, vwaali nuvumali khwononyinywa, khandi vilivwa nivimali khusambwa. Valola mu lwanyi visakha ni viaseevukha khuli muliru inoho khuli khu vikulu. Valola khandi tsinzu tsia vasalisi vamenyamu ni tsiapomolwa. 39Nalwo lwa varandula tsinguvu tsiavo nu vuveleli mu mioyo, nivalila nu khwikhula muno. Vimitsila likooshe 40nivakwa hasi mahunama. Lwa visiliva viakhuvwa khu vihulilikhane, shia mundu wosi yalila khu Mwami Nyasaye.
41Nalwo lwa Yudasi yavoolela valala khu vasikali veve vakwane vandu vali nivali mu imbinga, ye mwene nashinihitsa Litempeli. 42Yarovola vasalisi valala vali nivacheliha khandi valondanga malako nu mwoyo kwosi. 43Navo vanihitsa Litempeli nivavukula machina kali nikononyinywa nivavikha havundu hali nihononyinywa. 44Valomoloma khandi nivashelenyinya khuli vanyala khukhola vwaali vu khusambilakhu vihanwa viu khusambwa, vwali nu vwononyinywa. 45Vaviritsa nivalola nu vulahi khuvusambula. Nikakhavele kario, vakhaheelelwi tsisoni, shichila vandu vi tsimbia tsindi vali valiononyinyi. Vasambulanyinya vwaali 46manivakalushitsa machina mu makono kako khu shikulu shi Litempeli liumbakhwakhu khutukha lwa muprofeti aliitsa khuvoola kaliitsa khwikholekha khuvo. 47Vavukula machina kali nikashili khukhongwa, khulondokhana khuli malako kenyanga; niyumbakha vwaali vuyia khuli vwali vu khuraanga. 48Valomba khandi Havundu Hatakatifu khandi mukari mwi Litempeli, nivatakasa lwanyi lwi Litempeli. 49Valomba vindu vitakatifu viyia; valera mu Litempeli shikuru shi itaaha, vwaali vu khusambilakhu vubani, nende imesa yu khuvikhakhu mukati. 50Nalwo lwa vasamba vubani khu vwaali, nivahaambitsa tsitaaha khu shikuru shi itaaha; tsiashitsa vulavu mu Litempeli lienelo. 51Vavikha mukati khu imesa, nivelelitsa tsimbaala. Nindio khandi vamala muhinzilu, kwa vali nivaraanjitsa.
52Nukushili mu mavwevwe khulitukhu lialondakhu, khulitukhu lia makhomi kavili na karanu khu mweli kwa tisa, nukuli mweli kwa Kisilevu, khumuhika kwi imia indala makhomi kane na munane, 53varula nivakhola musango, khulondokhana khuli malako kenyanga, khu vwaali vuyia vu khusambilakhu shihanwa shiu khusambwa vwa vali nivumbakha. 54Mu inyanga khandi khulitukhu lia vandu vi tsimbia tsindi vononyinya vwaali, vwaali vwenovo vwatakaswa ni tsinyimbo, vukhana, matungu, nende manyanga. 55Vandu voosi vakwa hasi mahunama, nivasaala khandi nivitsominya Nyasaye, wali navakholi khuhindahala.
56Vikhoyela khumatukhu munane khunihitsa khu vwaali, nivakhola musango kwi vihanwa viu khusambwa nu vusangali. Vakhola musango ku khuhonyinywa nu khwitsominya. 57Vasiaha imbeli wi Litempeli ni vindu vialombwa khu itsahabu viasasanga tsitaachi nende tsingavo tsindititi. Vakalushitsa vilivwa nende tsinzu tsia vasalisi, nivatsiumbukha ni miliango. 58Vandu vali nu vusangali vunyishi muno, khali tsisoni tsia vandu vi tsimbia tsindi ni tsirulitswaho.
59Nalwo lwa Yudasi nende vamwavo veve halala ni shikhaalo shia Israeli vaviritsa ndi shia khumuhika matukhu kukhutakasa vwaali kaliitsa khwikhoyelwangwa nu vusangali khumatukhu munane khuraanjila khulitukhu lia makhomi kavili na karanu khu mweli kwa Kisilevu. 60Mumatukhu kenako, vumbakha lisisi nende minaara chi tsingulu khuvotokhana Shikulu shia Sayoni, khwikalila vandu vi tsimbia tsindi khuvula khwitsa khuvatuvachila hasi manya khuli vali nivakholikhu.
61Yudasi yavikhayo mukaanda kwa vasikali vu khulinda Litempeli. Yumbakha khandi lisisi liraambi mu litaala lia Betsi-zuri, khu vandu vave ni imbinga khuluveka lundi lwa Idumeha.
Currently Selected:
1 MAKABAYO 4: LLLCATHOLIC
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© The Bible Society of Kenya, 2013
1 MAKABAYO 4
4
Liihe liali Emau
1Gorigia yavukula vasikali tsiheelefu tsiranu vakwanilanga khu vilenje nende vasikali iheelefu indala vi tsifarasi, vali nivarovolwi. Yarula navo mu vutukhu 2khutsia khukwana mukaanda kwa vasikali va Vayahudi ni vakhamanyikhu shindu shiosi tawe. Valindi vi imbinga ya Yerusalemi, navo va vimililanga mu tsinjila. 3Navutswa Yudasi yahulila makhuva kenako; ye mwene nende vasikali veve vasimukha, nivatsia khukwana mukaanda kwa vasikali vu mwami mu litaala lia Emau 4mu tsisaa tsia Gorigia halala nu mukaanda kwekwe, vali nivashili khukalukha mu maheemo ka vasikali vamenyamu. 5Lwa Gorigia yinjila mu vutukhu mu maheemo ku mukaanda kwa vasikali va Yudasi vamenyamu, mundu avulakhuho wa yanyolayo. Khulwa yako, yavakhava mu vikulu, shichila yavoola, “Vandu venavo vakhwilukhanga.”
6Lwa vwali nu vwakhashia mu mavwevwe, Yudasi yalolekha nali mu lwomera, halala na vasikali tsiheelefu tsivaka, navutswa valiyo vuchila viuchi nende vivavi viosi khuli kenyekhanga. 7Valola mukaanda kwa vasikali vi tsingulu kwa vandu vi tsimbia tsindi niviyavaale vindu viu khukwanila; nivavotokhanwi na vasikali vi tsifarasi. Vasikali venavo vali vayechela khukwana. 8Navutswa Yudasi yavoolela vasikali veve va yali nali navo, “Muvuli khuvaria shichila ni vanyishi, inoho khuheenda mwoyo lwa valiitsa khuva nivitsanga khumukwana. 9Mwitsushitse mumanye makhuva khulondokhana khuli vakuuka veru vahonyinywa nivali hi Inyanza Imuuchi, lwa Mwami wa Misri nende mukaanda kwekwe kwa vasikali va vahitsanyinyanga. 10Leshi nunundi khusaale khu Nyasaye khulolela tsimbavasi. Chendi khusaale khu akholele kenyekhananga khulondokhana khu lilakano, lia yali niyakhola na vakuuka veru; khandi akhukhonye nunundi khutivitsa mukaanda kwa vasikali yava. 11Nalwo lwa vandu vi tsimbia tsindi, valiitsa khumanya ndi Israeli vali na Nyasaye wu vakhonyanga nu khuvahonyinya.”
12Lwa vandu vi tsimbia tsindi valola nivitsanga khuvakwana, 13varula mu maheemo kavo, ka vali nivamenyamu khwitsa khukwana. Nalwo lwa vasikali va Yudasi vakhuva visiliva viavo 14nivakwana. Vandu vi tsimbia tsindi vakuurwa, manivilushila mu lwomera. 15Yavo voosi vali nivarikala inyuma viirwa ni shivavi. Vavahitsanyinya nivatukha mu litaala lia Gazara, khali mu lwomera lwa Idumeha, khutsia khutukha Azota nende Yamunia. Vasikali tsiheelefu tsivaka khu vasikali venavo viirwa.
16Nalwo lwa Yudasi nende vasikali veve valekha khuvahitsanyinya nivakalukha wa vali nivaruli. 17Yudasi yavoolela vandu, “Muvuli khwiyenyela vindu viu khuyaaya, shichila liihe lili imbeli weru liu khukwana. 18Gorigia nende vasikali veve vali himbi khutukha ha khuli hanu, shichila vali nivali mu vikulu. Navutswa muve ni tsingulu, muvakwane. Numwakhamala khukwana, nalwo lwa muliitsa khuvayaaya miandu chiavo nu vucheli.”
19Lwa Yudasi yali nali himbi khumala khulomoloma, mukaanda kwa vasikali vu mutsiku kwatukhaho, nivarula mu vikulu. 20Valola ndi vasikali vavo vakhunganyinywi, khandi ndi Vayahudi vamali khuhaambitsa mulilu mu maheemo ka vamenyamu, shichila mwooshi kwa vali nivaloli kwamanyinyanga kakholeshe kario. 21Lwa vali nivakhamanya kenako, nalwo lwa varishitswa muno. Lwa valola khandi mukaanda kwa vasikali va Yudasi, nivivunjelitsi halala mu lwomera, 22voosi vilukha nivatsia mu shivala shia Vafilisti. 23Yudasi yakalukha natsia khuyaaya shia shindu shiosi mu maheemo ka vasikali vu mutsiku vali nivamenyamu. Vavukulayo itsahabu, ifetsa, tsinguvu tsiakholwa khuva bulu nende sambarau, nende miandu minyishi. 24Lwa vali nivakalukhanga khurulayo, Vayahudi vimba tsinyimbo tsiu khwitsominya Nyasaye, shichila nu mulahi khandi shichila tsimbavasi tsietsie ni tsi mihika ni mihika. 25Nindi Vaisraeli vahonyinywa mu vunyishi muno khulitukhu lienelo.
26Valala khu vandu vi tsimbia tsindi, vali nivihonoloshe vasimukha nivatsia khuvoolelakhu Lisia makhuva kali nikakholeshe. 27Lwa Lisia yahulila ndio, yahuuka, manaheenda mwoyo, shichila vindu shiviakholekha khu Israeli, manya khuli yali nakanakane kalava inoho viakholekha khuli mwami yali navooli tawe.
28Navutswa khumuhika kulondakhu, Lisia yalaanga halala nu mukaanda kwa vasikali tsiheelefu makhomi sita vakwanilanga khu vilenje khukuura Vayahudi. 29Vinjila mu litaala lia Idumeha nivamenya Betsi-zuri. Yudasi yavanyola, nivali na vasikali tsiheelefu likhomi.
30Lwa Lisia yalola ndi mukaanda kwa vasikali venavo nu kwi tsingulu, yasaala khu Nyasaye, navoola, “Muhonyinyi wa Israeli, nivi wenyekhanga khwitsominywa, shichila nivi wachila murumishi wowo Daudi nativitsa mukaanda kwa vasikali vu vunyali. Nivi wachila Yonatsani mwana wa Saulu, halala nu mundu wamuchinjilanga shiuchi shieshie nakuura Vafilisti. 31Nuyaanza uhe Vaisraeli tsingulu tsiu khukuura mukaanda kwa vasikali yuku, khu vandu vanyole tsisoni shichila mukaanda kwa vasikali vavo vakwanilanga khu vilenje khandi khu tsifarasi. 32Vakhole khuria; vamale tsingulu tsiavo tsia vali natsio. Nu vulahi khuvatechelitsa khutukha khutivitswa. 33Vativitsi ni shivavi shia yavo vakhuyaanza, nulomba vandu vakhumanya khukhwitsominyila mu tsinyimbo.”
34Nalwo lwa liihe liaraanga, ma vandu tsiheelefu tsiranu nivakhutsila mu liihe mu vasikali va Lisia. 35Lwa Lisia yalola ndi vasikali veve vakuurwangwa, khandi nalola tsingulu tsiachilanga Yudasi halala na vasikali veve nivatinya, vali nivamali khwirechekha khukhutsa, inoho khumenya khulu khunyola luyali, yakalukha mu litaala lia Antiokia. Namenyanga mu litaala lienelo, yarovola mukaanda kwa vasikali vandi, khwenya khukalukha mu shivala shia Yudeya mumatukhu kitsanga nu mukaanda kwa vasikali vanyishi.
Khuli Litempeli Lianihitswa
(2 Mak 10:1-8)
36Yudasi nende vamwavo veve vavoola, “Lolikhu khuli vatsiku veru vamali khukuurwa! Leshi khutsi mu Yerusalemi khunihitsa Litempeli, nu khulitakasa.” 37Mukaanda kwa vasikali voosi vivunjelitsa halala, nivatikulukha khu Shikulu shia Sayoni. 38Valolayo Litempeli nilirikale liele, vwaali nuvumali khwononyinywa, khandi vilivwa nivimali khusambwa. Valola mu lwanyi visakha ni viaseevukha khuli muliru inoho khuli khu vikulu. Valola khandi tsinzu tsia vasalisi vamenyamu ni tsiapomolwa. 39Nalwo lwa varandula tsinguvu tsiavo nu vuveleli mu mioyo, nivalila nu khwikhula muno. Vimitsila likooshe 40nivakwa hasi mahunama. Lwa visiliva viakhuvwa khu vihulilikhane, shia mundu wosi yalila khu Mwami Nyasaye.
41Nalwo lwa Yudasi yavoolela valala khu vasikali veve vakwane vandu vali nivali mu imbinga, ye mwene nashinihitsa Litempeli. 42Yarovola vasalisi valala vali nivacheliha khandi valondanga malako nu mwoyo kwosi. 43Navo vanihitsa Litempeli nivavukula machina kali nikononyinywa nivavikha havundu hali nihononyinywa. 44Valomoloma khandi nivashelenyinya khuli vanyala khukhola vwaali vu khusambilakhu vihanwa viu khusambwa, vwali nu vwononyinywa. 45Vaviritsa nivalola nu vulahi khuvusambula. Nikakhavele kario, vakhaheelelwi tsisoni, shichila vandu vi tsimbia tsindi vali valiononyinyi. Vasambulanyinya vwaali 46manivakalushitsa machina mu makono kako khu shikulu shi Litempeli liumbakhwakhu khutukha lwa muprofeti aliitsa khuvoola kaliitsa khwikholekha khuvo. 47Vavukula machina kali nikashili khukhongwa, khulondokhana khuli malako kenyanga; niyumbakha vwaali vuyia khuli vwali vu khuraanga. 48Valomba khandi Havundu Hatakatifu khandi mukari mwi Litempeli, nivatakasa lwanyi lwi Litempeli. 49Valomba vindu vitakatifu viyia; valera mu Litempeli shikuru shi itaaha, vwaali vu khusambilakhu vubani, nende imesa yu khuvikhakhu mukati. 50Nalwo lwa vasamba vubani khu vwaali, nivahaambitsa tsitaaha khu shikuru shi itaaha; tsiashitsa vulavu mu Litempeli lienelo. 51Vavikha mukati khu imesa, nivelelitsa tsimbaala. Nindio khandi vamala muhinzilu, kwa vali nivaraanjitsa.
52Nukushili mu mavwevwe khulitukhu lialondakhu, khulitukhu lia makhomi kavili na karanu khu mweli kwa tisa, nukuli mweli kwa Kisilevu, khumuhika kwi imia indala makhomi kane na munane, 53varula nivakhola musango, khulondokhana khuli malako kenyanga, khu vwaali vuyia vu khusambilakhu shihanwa shiu khusambwa vwa vali nivumbakha. 54Mu inyanga khandi khulitukhu lia vandu vi tsimbia tsindi vononyinya vwaali, vwaali vwenovo vwatakaswa ni tsinyimbo, vukhana, matungu, nende manyanga. 55Vandu voosi vakwa hasi mahunama, nivasaala khandi nivitsominya Nyasaye, wali navakholi khuhindahala.
56Vikhoyela khumatukhu munane khunihitsa khu vwaali, nivakhola musango kwi vihanwa viu khusambwa nu vusangali. Vakhola musango ku khuhonyinywa nu khwitsominya. 57Vasiaha imbeli wi Litempeli ni vindu vialombwa khu itsahabu viasasanga tsitaachi nende tsingavo tsindititi. Vakalushitsa vilivwa nende tsinzu tsia vasalisi, nivatsiumbukha ni miliango. 58Vandu vali nu vusangali vunyishi muno, khali tsisoni tsia vandu vi tsimbia tsindi ni tsirulitswaho.
59Nalwo lwa Yudasi nende vamwavo veve halala ni shikhaalo shia Israeli vaviritsa ndi shia khumuhika matukhu kukhutakasa vwaali kaliitsa khwikhoyelwangwa nu vusangali khumatukhu munane khuraanjila khulitukhu lia makhomi kavili na karanu khu mweli kwa Kisilevu. 60Mumatukhu kenako, vumbakha lisisi nende minaara chi tsingulu khuvotokhana Shikulu shia Sayoni, khwikalila vandu vi tsimbia tsindi khuvula khwitsa khuvatuvachila hasi manya khuli vali nivakholikhu.
61Yudasi yavikhayo mukaanda kwa vasikali vu khulinda Litempeli. Yumbakha khandi lisisi liraambi mu litaala lia Betsi-zuri, khu vandu vave ni imbinga khuluveka lundi lwa Idumeha.
Currently Selected:
:
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© The Bible Society of Kenya, 2013