1 Коринфликлар 11
11
11–БОБ
1Мен Масиҳдан ўрнак олганим каби, сизлар ҳам мендан ўрнак олинглар.
Бош ёпинчиқлари ҳақида
2Доим мени эслаб турганларингиз ва мен сизларга ўргатган урф–одатларга амал қилаётганларингиз учун сизларни мақтасам арзийди. 3Лекин билингларки, аёл эркакдан яратилган, ҳар бир эркакнинг ҳаёт манбаи Масиҳдир, Масиҳнинг ҳаёт манбаи эса Худодир. 4Бошини ёпиб ибодат қилган ёки шу ҳолда бошқаларга Худонинг сўзини етказган ҳар бир эркак Масиҳни шарманда қилган бўлади–ку! 5Аёл киши бошига ҳеч нарса ўрамай ибодат қилса ёки Худонинг сўзини гапирса, эркакларга иснод келтиради, ахир, бошини ёпмаслик сочини қириб ташлаш билан баробар–ку! 6Агар аёл киши бошига бирор нарса ўрашни хоҳламаса, майли, сочини кесиб ташлайверсин. Агар калта соч ва қирилган бош аёл кишининг шарманда эканлигини кўрсатса, аёллар бошларига рўмол ўрасинлар.
7Эркак киши бошини ёпмаслиги керак, чунки у Худонинг суратида яратилган ва Унинг улуғворлигини акс эттиради. Аёл киши эса эркак кишининг улуғворлигини акс эттиради. 8Ахир, эркак аёлдан эмас, балки аёл эркакдан яратилган. 9Эркак аёл киши учун эмас, балки аёл эркак учун яратилган. 10Шунинг учун, кузатиб турган фаришталар туфайли#11:10 …кузатиб турган фаришталар туфайли… — Павлус ушбу оятда аёлларга бераётган кўрсатмасига нима сабабдан бу жумлани қўшгани аниқ эмас. Китобда фаришталар ҳақида сўз юритилгани учун, шунга боғлиқ бир нарсани назарда тутган бўлиши мумкин, лекин буни аниқлашнинг иложи йўқ. Баъзи олимлар Павлус бу ерда 4:9 даги фаришталар бу дунёда бўладиганларни кузатиб турибдилар деган маънони берадиган фикрга ишора қиляпти, деб тахмин қиладилар. Бу фикрга кўра, фаришталарнинг кузатиб туриши имонли одамда аҳлоқсизлик ёки беҳурматлик қилаётганида жавобгарлик ҳиссини туғдириши керак. Мана шу фикр Муқаддас Китобда айтиб ўтилган, фаришталар Худога сажда қилишда ва қонунлар берилишида иштирок этганлар, деган ғояга мос келади (Луқо 15:10, Галатияликлар 3:19, Ибронийлар 1:6, Ваҳий 8:3 га қаранг). Павлус имонлилар келажакда ҳатто фаришталарни ҳам ҳукм қилишда иштирок этишларига ҳам ишора қилаётган бўлиши мумкин (6:3 га қаранг). Шундай экан, имонлилар ҳар доим, айниқса сажда пайтида ўзларини тўғри тутишлари керак., аёл киши бошини ёпиш ҳақида тўғри қарор чиқариши керак#11:10 …аёл киши бошини ёпиш ҳақида тўғри қарор чиқариши керак — юнонча матндан сўзма–сўз таржима: аёл киши ўз боши устидан ҳокимиятга эга бўлиши керак. Бу ерда ишлатилган юнонча матндаги ибора ҳукмронлик қилиш, қарор чиқариш, ҳақ–ҳуқуқга эга бўлиш деган маъноларда ишлатилади. Демак, бу ибора аёл киши ўз бошига бирор нарса ўраш ёки ўрамаслик ҳақида қарор чиқаришга ҳокимияти, ҳақ–ҳуқуқи бор, деган маънони билдиради. Айни пайтда бу ибора аёл кишида ҳар бир вазиятда ўзини тўғри тутиш жавобгарлиги борлигини ҳам кўрсатади. Анъанавий таълимотларга кўра, баъзи бир таржималарга асосланган ҳолда, юнонча матндаги ибора аёлнинг боши устида у ўз эрининг ҳокимияти остида эканлигини кўрсатадиган бир белги бўлиши керак, деб тушунилган. Аммо Павлус фойдаланган юнон тилидаги сўзлар ва гап қурилиши бу маънога тўғри келмайди. Ушбу ибора аёлга нисбатан бошқалар томонидан қилинадиган ҳаракатга эмас, балки аёл ўзи қилиши керак бўлган ҳаракатга ишора қилади, яъни грамматика жиҳатидан “аёл” гап эгаси. Бундан ташкари, бу гапда Павлус юнон тилида “белги” сўзини ҳам ишлатмаган. Муқаддас Китобнинг ҳеч бир жойида ҳокимиятга эга бўлиш иборасининг аниқ, яъни актив нисбатдаги шакли мажҳул, яъни пассив маънони бериш учун ишлатилмаган. Ҳар бир жойда бу ибора гап эгасининг ўз устидан ёки бошқалар устидан бўлган ҳокимиятини ифодалайди. Мажҳул, яъни пассив маъно назарда бўлган парчаларда иборанинг мажҳул нисбат шакли ишлатилган. Ушбу китобнинг умумий контекстидан биз биламизки, Коринфликларнинг ҳокимият тўғрисида ўзига хос тушунчалари бор эди. Павлус уларга бу ҳақда ёзишга мажбур бўлган эди. Қисқача қилиб айтганда, Коринфликлар ҳокимият тушунчасини суъистемол қилиб, ўзларининг имонлилар сифатида эга бўлган эркинлиги ёки ҳуқуқларини ифода этиш учун ишлатар эдилар. 6:12 да баъзи Коринфликлар хоҳлаганимни қилишга ҳақим бор (яъни бошқалар билан ишим йўқ, нима хоҳласам шуни қиламан), деб ўзларининг ножўя хатти–ҳаракатларини оқлаётган эдилар. Павлус уларнинг Масиҳ орқали олган эркинлиги борлигини қайта–қайта тасдиқлайди, лекин бу эркинлик бошқаларга бўлган меҳр–муҳаббат туфайли озгина чекланиши кераклигини ҳам айтиб ўтади. Айниқса уларнинг эркинлик билан қилаётган хатти–ҳаракати бошқаларга зарар келтирса ёки бошқаларни хафа қиладиган бўлса, Павлус уларга ўз эркинликларини чеклашни маслаҳат беради. Бу ҳолат бутларга қурбон қилинган гўшт масаласида яққол кўриниб турибди (8:9 га қаранг). 11:2-16–оятларда Павлус жамоатга уят келтирадиган масала ҳақида ёзяпти. Баъзи аёллар бошларига ҳеч нарса ўрамай юрган эканлар, ўша замон ва у маданиятда бу хатти–ҳаракат шармандалик деб ҳисобланган экан. Бу аёллар Масиҳ орқали эга бўлган эркинликларига ишора қилиб, кийим–кечак ҳақидаги қоидалар энди уларга дахли йўқлигини кўрсатмоқчи бўлган. Павлус уларнинг Масиҳ орқали эга бўлган эркинлигини тасдиқлайди, лекин улар эркаклардан мустақил эмасликларини ҳам айтиб ўтади (шу бобнинг 11–оятига қаранг), яъни улар ўз хатти–ҳаракатлари билан фақат ўзларини эмас, бошқаларни ҳам ўйлаётганларини кўрсатишлари керак. Улар ўз хоҳишлари билан, жамоатдаги бошқаларга бўлган меҳр–муҳаббату ҳурмат туфайли бошларига рўмол ўрашлари лозим. Павлус ўз гапида эркаклар…аёллар… (шу бобнинг 7-9–оятларига қаранг) деб ёзгандан кейин, 11–оятнинг бошида аёллар…эркаклар…, деб бу сўзларнинг ўрнини ўзгартиришининг ўзи шу бобнинг 10–оятида нимани назарда тутганини кўрсатади. Яъни, 11–оятнинг биринчи қисмида у аёлларга: улар бошқалардан алоҳида, мустақил равишда яшамаётганларини эслатмоқчи. Аёллар донолик ва меҳр билан эркинликларини ифодалашлари керак. Улар жамоатдаги бошқаларнинг ҳис–туйғуларини инобатга олган ҳолда, ўз ахлоқлари бошқаларга қанақа таъсир қилаётгани ҳақида ўйлаб, хатти–ҳаракат қилишлари керак. Бу қоида барча имонлиларга, аёлу эркакларнинг ҳаммасига тегишли бўлиб, ҳар бир имонли ўз ҳаёт тарзи билан мана шунга асосланиб яшаётганини кўрсатиши керак..
11Ҳолбуки, Раббимиз Исога тегишли бўлганлар орасида аёл киши эркакдан мустақил эмас, эркак киши эса аёлдан мустақил эмас. 12Аёл киши эркакдан яратилгани тўғри, лекин ўша пайтдан бери ҳар бир эркак аёл кишидан туғилган. Аслида эса бутун борлиқнинг манбаи Худодир.
13Ўзингиз ўйлаб кўринг–чи, аёл киши бошини ёпмай Худога ибодат қилиши тўғрими? 14Эркак кишининг сочлари узун бўлса, бу эркак учун шармандалик эканлигини табиатнинг ўзи ўргатади–ку! 15Худди шунга ўхшаб, аёл кишининг сочи узун бўлса, бу аёл киши учун шараф эмасми?! Ахир, узун соч бошига рўмол ўраш кераклигини кўрсатади. 16Агар бирортаси бу масаладаги йўл–йўриқларим ҳақида баҳслашмоқчи бўлса, билсинки, Худонинг жамоатларида биз айтиб ўтганлардан бошқа урф–одатлар йўқ.
Раббимиз Исони хотирлаш ҳақидаги йўл–йўриқлар
17Қуйидаги масалаларга келганда эса сизларни мақтай олмайман. Йиғилишларингиз#11:17 Йиғилишларингиз — Исонинг ўлимини хотирлаш мақсадида бирга йиғилиб, таом тановул қилишга ишора қилинган (Марк 14:22-25 га қаранг). фойдадан кўра, кўпроқ зарар келтираётган экан. 18Аввало, сиз — имонлилар бирга йиғилганингизда ҳар хил гуруҳларга бўлинар экансиз, бунга қисман бўлса ҳам ишонаман. 19Тўғри, келишмовчиликларнинг олдини олиб бўлмайди. Ахир, келишмовчилик бўлгандагина орангизда ким тўғри фикр қилаётгани билинади.
20Сизлар бирга йиғилганингизда ҳеч ҳам Раббимиз Исони хотирлаётганга ўхшамайсиз. 21Чунки ҳамма ўзи олиб келган овқатини ўзи тановул қилаётган экан. Шундай қилиб, баъзилар оч қолаётган экан, баъзилар эса маст бўлиб қолаётган экан. 22Наҳотки ейиш ва ичиш учун уйларингиз бўлмаса?! Ёки Худонинг жамоатини писанд қилмай, йўқсилларни хижолатда қолдирмоқчимисизлар? Сизларга яна нима айтайин? Сизларни мақтайми? Йўқ, сизларни бу хусусда мақтамайман.
23Мен сизларга берган йўл–йўриқларни Раббимиз Исодан ўрганганман. Раббимиз Исо хоинларча тутиб берилган кечада қўлига нон олди–да, 24шукрона дуосини айтиб, синдирди ва шундай деди#11:23-24 Раббимиз Исо…24…шундай деди… — Луқо 22:19-20 оятларга ва Луқо 22:20 изоҳига қаранг.: “Бу нон Менинг танамни билдиради. Танам сизлар учун фидо бўлади. Биргаликда нон синдириб еганингизда Мени хотирланглар.” 25Овқатланиб бўлганларидан кейин, Исо яна шукрона айтиб, шароб қуйилган косани олди–да, шундай деди: “Бу коса Худонинг янги аҳдини билдиради. Бу аҳд сизлар учун тўкиладиган қоним эвазига кучга киради. Биргаликда косадан шароб ичганингизда Мени хотирланглар.” 26Ҳар сафар биргаликда шу тарзда нон еб, шароб ичар экансиз, Раббимиз келгунига қадар Унинг ўлимини эълон қилаётган бўласизлар.
27Шундай қилиб, кимда–ким Раббимизнинг йўлида юрганларга номуносиб равишда бу нондан еса ёки Раббимизнинг косасидан ичса, Раббимизнинг танаси ва қонига қарши гуноҳ қилган бўлади. 28Шунинг учун ҳар бир киши ўзини ўзи текшириб кўрсин, шундан сўнггина нондан есин ва шаробдан ичсин. 29Раббимизнинг танасини писанд қилмасдан#11:29 Раббимизнинг танасини писанд қилмасдан… — юнонча матнда Танани писанд қилмасдан…. Бу ўринда Павлус тана деганда нафақат Исонинг жисмоний азобларига, балки “Масиҳнинг танаси” деб аталганларга, яъни Исо Масиҳга ишонган одамларга ҳам ишора қилади (12:12-27 га қаранг). Коринф жамоатидаги масиҳийлар Раббимизнинг ўлимини хотирлаш мақсадида йиғилганларида уларнинг баъзилари номаъқул равишда таом истеъмол қилиб, жамоатдаги аҳилликка рахна солаётган эди (шу бобнинг 17-22–оятларига қаранг). еб–ичган одам ўзини ўзи маҳкум қилган бўлади. 30Мана шу сабабдан кўпларингиз заиф ва хастасизлар, ҳатто баъзилар ўлиб кетган. 31Агар ўзимизни ўзимиз яхшилаб текширганимизда эди, маҳкум бўлмас эдик. 32Дунё билан бирга маҳкум бўлмаслигимиз учун Раббимиз Исо бизни ҳукм қилиб, адабимизни беряпти. 33Шунинг учун, биродарларим, Раббимизни хотирлаш ниятида биргаликда еб–ичиш учун йиғилганингизда, бир–бирингизни кутиб туринглар. 34Агар бирор киши оч бўлса, ўз уйида овқат еб келсин. Шунда йиғилишингиздаги хулқ–атворингиз сизларни маҳкум қилмайди. Қолган масалалар ҳақида олдингизга борганимдан кейин йўл–йўриқ кўрсатаман.
© Муқаддас Китобни таржима қилиш институти, 2016, 2018, 2020