Dag 1 (donderdag) – Niet de mens is de kroon op de schepping, maar de Sjabbat

Toen God begon te scheppen was de aarde tohoe vebohoe: vormloos en leeg, duisternis lag over de diepte, en de Geest van God zweefde over het water.

Van wanorde naar orde

Donderdag is de dag om vooruit te kijken. Morgen begint de Sjabbat — het rustpunt van de week. Vandaag kijken we naar het begin van alles: de schepping zelf.

Het scheppingsverhaal laat zien hoe God orde brengt in chaos. De woorden tohoe vebohoe beschrijven een wereld zonder richting of structuur. In zes dagen spreekt God grenzen, licht en ritme in het bestaan. Scheppen betekent bij Hem: orde aanbrengen waar wanorde was.

Aan het eind van de zesde dag schept God de mens. Vaak wordt dat gezien als de kroon op de schepping. Maar de tekst vertelt iets anders. Genesis 1 eindigt met de zesde dag, en Genesis 2 begint met de zevende — terwijl dat in de oorspronkelijke Hebreeuwse boekrollen één geheel is.

📜 De hoofdstukindeling zoals wij die kennen, ontstond pas in de middeleeuwen door christelijke kopiisten die de tekst overzichtelijker wilden maken. In de oorspronkelijke opbouw hoort de zevende dag nog bij hetzelfde verhaal. Daarom is het logischer dat Genesis 2 pas bij vers 4 zou beginnen.

En juist daardoor wordt duidelijk: niet de mens, maar de Sjabbat is de kroon op de schepping.

Sjabbat: de kroon op de schepping

De Sjabbat is het moment waarop de schepping mag zijn. Na zes dagen van scheppen en ordenen stopt God. Niet omdat Hij moe is, maar omdat het af is. Hij kijkt, zegent en heiligt de tijd zelf.

In de wereld van de Bijbel betekende scheppen: orde vestigen, heerschappij vestigen over chaos. In andere oude verhalen was het koningschap de kroon op de schepping — de macht van de koning die orde handhaaft.
Maar in Beresjiet (In het begin: de Hebreeuwse benaming van het boek Genesis) is er geen aardse koning, geen troon, geen heerser die centraal staat. In plaats daarvan is de zevende dag het ordenende principe. Niet de mens, maar de heiliging van de tijd is de kroon.

De Sjabbat is dus niet een Joodse uitvinding of een later religieus gebod, maar een universeel ritme dat God vanaf het begin instelde voor de mensheid.
Het is het eerste wat Hij heiligt. Voordat er offers, wetten of priesters zijn, is er tijd — geheiligde tijd, apart gezette tijd.

Van chaos naar rust

De zes dagen brengen orde in wat vormloos was. De zevende dag brengt vrede in die orde.
De schepping beweegt van tohoe vebohoe (wanorde en leegte) naar sjaloom — volheid, harmonie en betekenis.
De Sjabbat is die overgang: het moment waarop we leren stoppen om het goede te zien, niet om niets te doen, maar om ruimte te geven aan wat al goed is.

De Sjabbat zegt: “Laat het zijn.”
Wat je hebt geordend, gecreëerd en opgebouwd — laat het nu rusten.

En op de zevende dag was God klaar met zijn werk dat Hij gedaan had en Hij stopte op de zevende dag met al zijn werk dat Hij gedaan had. En God zegende de zevende dag en heiligde hem, want daarop stopte Hij met al zijn werk dat God schiep, om het gemaakt te laten zijn. פ

Uit Het Woord

➡️ Uitnodiging

In het begin - Genesis 1:1 – 2:4
Zie hoe God van chaos naar orde ging — en hoe Hij daarna stopt.
Neem vanavond of morgen even tijd om je week af te ronden. Leg iets neer dat “klaar mag zijn”.
Bereid je hart voor op Sjabbat: op de dag waarop ook jij mag stoppen, niet omdat alles af is, maar omdat God zegt: het is goed.

En bereid de maaltijd vast voor door bijvoorbeeld matzesballensoep te maken!

🍲 Gerecht: Matzesballensoep (Joodse kippensoep met kneidlach)

Ingrediënten (voor 4 personen)

• 1 hele kip of 4 kippenbouten
• 2 uien, 2 wortels, 3 stengels bleekselderij, 2 tenen knoflook
• 3 laurierblaadjes, 2½ liter water, 2 bouillonblokjes
• 4 à 5 matzes (ongeveer 100 g), verkruimeld en minstens 30 min geweekt in warm water
• 3 eieren, 75 g gesmolten boter of kippenvet (sjmalts)
• snufje bakpoeder, fijngehakte peterselie of dille

Bereiding

1. Kook de kip met de groenten, laurier en de bouillonblokjes in 2½ liter water op laag vuur tot de bouillon rijk van smaak is (ongeveer 1½ uur).
2. Haal de kip uit de pan, verwijder bot en vel, trek het vlees in stukjes en zet apart.
3. Knijp het overtollige vocht uit de geweekte matses. Meng ze met de eieren, het vet, bakpoeder en kruiden tot een stevig maar vochtig deeg. Laat het 10–15 minuten rusten in de koelkast.
4. Vorm met vochtige handen kleine balletjes (ter grootte van een walnoot).
5. Zeef de bouillon, breng die opnieuw aan de kook en laat de balletjes er voorzichtig in glijden. Laat ze op laag vuur ca. 15 minuten zachtjes garen tot ze boven komen drijven.
6. Voeg het kippenvlees weer toe en warm kort door. Serveer heet met wat verse kruiden.

💡 Weetje: Matzesballensoep wordt in Israël vaak op vrijdagavond gegeten. In veel gezinnen hoort het net zo bij de Sjabbat als de kaarsen en de challa — Het wordt ook wel de Joodse penicilline genoemd; iets wat troost geeft bij ziekte, kou of heimwee, symbool van huiselijke warmte en zorg.