Jozef, een profetisch levenVoorbeeld

Vernederd en verhoogd

Een passage uit de Midrash Rabbah, een Joods commentaar op de Bijbel, dat de zonde van de aartsvaders heeft geleid tot welzijn van de wereld. Als de broers Jozef in de put gegooid hebben, staat er dat zij gingen zitten om brood te eten: Door deze misdaad kwam Jozef immers in Egypte en sloeg hij graan op in schuren tegen de ophanden zijnde hongersnood (Genesis Rabbah LXXXIV,17). Dat is een van de grote profetische lijnen in de geschiedenis van Jozef. Hij wordt miskend door zijn broers, die Hem uit nijd overleveren, maar door deze verwerping wordt in eerste instantie Egypte gered van de dood en niet alleen Egypte, herhaaldelijk lezen we dat heel de wereld naar Jozef toekomt om uit zijn hand voedsel te ontvangen en zo gered te worden van de dood. Dat gebeurt ook met Jezus. Terwijl zijn eigen volk Hem niet herkend is Hij de redder van de wereld geworden (zie Marcus 15:10).

Aan de persoon van Potifar zal ik weinig woorden wijden. Hij is een man die sympathie koestert voor Jozef en zijn hart kent, maar uiteindelijk Jozef toch halfslachtig en laf in de gevangenis stopt, na de valse beschuldigingen van zijn vrouw. De Joodse traditie legt hier de vinger bij en zegt: Eigenlijk is het een vreemde straf die Jozef krijgt. Een slaaf die je vrouw probeert te verleiden, krijgt zonder aarzelen de doodstraf. Dat laat zien dat Potifar wist hoe het zat, maar om zijn naam en positie te handhaven deed hij alsof hij zijn vrouw geloofde en liet hij Jozef in de gevangenis gaan. Zijn persoon doet denken aan Pilatus, die evenzeer overtuigd is van de onschuld van Jezus, maar Hem ter wille van zijn eigen naam en positie overgeeft om gekruisigd te worden.

In de gevangenis ontmoet Jozef twee vermeende misdadigers, de schenker en de bakker. Allebei hebben zij een droom gehad en Jozef legt door openbaring van God de dromen uit en zoals hij zegt, gebeurt het ook. Beiden worden verhoogd: De schenker wordt verhoogd aan het hof van de koning en de bakker wordt verhoogd aan een paal. Ook Jezus werd met de misdadigers gerekend, zeggen de Schriften (Jesaja 53:12 en Lucas 22:37). Aan het kruis belooft Jezus aan een van de twee, dat Hij verhoogd zal worden in het paradijs, terwijl de ander spottend sterft. Bovendien horen we daar een weerklank van de vraag van Jozef aan de schenker: Blijf aan mij denken wanneer het u goed zal gaan en […] breng mij uit dit huis (Genesis 40:14, Lucas 23:42).

Van Jezus wordt verder gezegd dat Hij in zijn dood is afgedaald in het dodenrijk en aan de geesten in de gevangenis het evangelie gepredikt heeft (1 Petrus 3:19). Maar er is meer: De bakker en de schenker laten elk een kant van Jezus zien en Zijn verhoging is zowel een dood als een verheerlijking. Tegen zijn leerlingen zegt Jezus dat Hij straks in het koninkrijk met hen de wijn zal drinken en het evangelie van Johannes opent met het wonder op de bruiloft te Kana, waar het feest lijkt te verzanden. Het huwelijk is een teken van het verbond van God met Israël en Jezus maakt duidelijk dat zijn verschijning en zijn roeping in het teken staat om dat verbond te redden en te bevestigen. Hij maakt van water de allerbeste wijn. Maar Jezus is ook degene die zijn lichaam geeft om gebroken te worden als het brood des levens.