De zonde van het stierkalf

Inleiding

Terwijl Mozes op de berg bij God is, en van Hem het ontwerp ontvangt voor een plaats waar God kan wonen en kan worden aanbeden, gebiedt het volk, onderaan de berg, Aäron om een voorwerp van aanbidding te maken (vers 1-6). Mozes weet Gods brandende toorn te sussen (vers 7-14), maar als hij met eigen ogen ziet wat de Israëlieten doen, ontbrandt zijn eigen toorn (vers 15-29).

Toelichting

Na de verschijning van de HEER heeft het volk er zelf voor gekozen dat ze alleen door Mozes toegang hebben tot God (Exodus 20:19). Maar nu hun bemiddelaar weg is, worden ze bang, want wie wijst hen nu de weg? (vers 1).

Bij de Rietzee zongen de Israëlieten dat God hen uit Egypte had weggeleid (Exodus 15:13). Nu zeggen ze dat Mozes dit heeft gedaan (vers 1). Nadat Aäron het stierkalf heeft gemaakt, zeggen ze dat het kalf hen heeft uitgeleid (vers 4, 8). Bij de verbondssluiting brachten ze brandoffers en een vredeoffer voor God en hielden ze maaltijd met God, nu doen ze dit voor het kalf (Exodus 24:4-5, 11). Hiermee erkennen ze niet meer dat de HEER ‘is’, en ondermijnen ze het fundament van het verbond. Ze hebben de ware aanbidding van God pervers gemaakt en hun roeping verlaten. Iets wat Mozes bevestigt door de tafelen, Gods eigen werk, kapot te gooien (vers 16, 19).

In reactie hierop noemt de HEER de Israëlieten ‘het volk van Mozes’ (vers 7). Hij zegt dat ze onhandelbaar zijn (HSV halsstarrig; vers 9) en vergelijkt ze zo met farao die halsstarrig weigerde te erkennen dat God de HEER is. Met zijn brandende toorn wil Hij het volk verteren.

Ondanks dat de HEER zegt “Houd Mij niet tegen” (vers 10), doet Mozes voorbede. Hij zegt vrijmoedig hoe hij erover denkt. Dit laat de intimiteit tussen God en Mozes zien. Hij herinnert God eraan dat Israël “Uw eigen volk” is (vers 11), bestemd om zijn Naam op heel de aarde bekend te maken (Exodus 9:16). Door hen uit Egypte te bevrijden, heeft Hij zich publiekelijk aan het volk verbonden. Als God het volk nu vernietigt, gooit God zijn eigen reputatie aan diggelen (vers 12). Tot slot wijst Mozes op de belofte van God aan de aartsvaders. Waarbij hij, in plaats van het gebruikelijke Jakob, Israël zegt. Daarmee herinnert Mozes God niet alleen aan de belofte van een groot volk, maar impliciet ook aan de belofte dat de volken door het nageslacht van Abraham gezegend zouden worden (Genesis 12:1-3). In feite verdedigt Mozes God voor God.

“Mozes probeerde de HEER, zijn God, milder te stemmen.” (Exodus 32:11)

Alles wat Mozes zegt, wist God zelf ook. Maar nu besluit de HEER om ervan af te zien (HSV kreeg de HEER berouw) het volk te treffen (vers 14). Hoe God staat ten opzichte van wat het volk gedaan heeft is niet veranderd, maar wel hoe Hij erop reageert.

Toepassing

Mozes doet, in zijn voorbede, een beroep op wie God is en op Gods plan met Israël en de volken. Dat de HEER zal handelen overeenkomstig wie Hij is, zodat Hij de eer krijgt die Hem toekomt. Wat kun je hier van meenemen naar je voorbede voor anderen en jezelf?