Ticuna - 1986 WBT (NT) Drama

Naxü̃pa ga guxü̃ma, rü marü nayexma ga Tupana Nane. Rü Tupanamaxã nayexma rü woetama Tupana nixĩ ga nümax. Nüma rü Tupanaarü Ore nixĩ i naéga.
Rü naxü̃pa ga guxü̃ma rü nüma ga Tupana Nane rü Tupanaxü̃tawatama nayexma.
Rü Tupana rü Nanemaxã nixĩ ga naxüxü̃ ga guxü̃ma. Rü nataxuma i ta̱xacü i ngẽxmaxü̃ i tama namaxã üxü̃.
Rü Nane nixĩ i namaxẽxẽẽãxü̃ i guxü̃ma i ñu̱xma maxẽxü̃. Rü ngẽma norü maxü̃ rü omü i duü̃xü̃güca̱x nangóonexẽẽxü̃ nixĩ.
Rü ngẽma omü rü ẽanexü̃wa inabaxi rü ngẽma ẽanexü̃ rü taxuacüma nayaxoxẽxẽ.
Rü nayexma ga wüxi ga yatü ga Cuáü̃ ga baiü̃ẽẽruü̃gu ãégacü. Rü gumá nixĩ ga Tupana núma namucü nax duü̃xü̃gümaxã nüxü̃ yaxuxü̃ca̱x nachiga ga gumá nangóonexẽẽruxü̃ nax yemaacü guxãma nüxü̃́ yaxõgüxü̃ca̱x.
Rü nüma ga Cuáü̃ rü tama Tupana Nane ya duü̃xü̃güarü nangóonexẽẽruxü̃ nixĩ. Natürü nüma nixĩ ga Tupana núma namuxü̃ nax nüxü̃ yaxuxü̃ca̱x ga nachiga ga gumá nangóonexẽẽruxü̃.
Rü ñoma ga naanewa nangu ya Tupana Nane ya omü ixĩcü ya guxü̃ma i duü̃xü̃güca̱x nangóonexẽẽcü.
Rü nüma ga gumá Nane ga Tupanaarü Oregu ãégacü rü ñoma ga naanewa nayexma. Rü woo Nanatü ya Tupana rü namaxã nanaxü ga ñoma ga naane, natürü ñoma ga naanecüã̱x ga duü̃xü̃gü rü tama nüxü̃ nacua̱xgü nax texé yixĩxü̃.
Nua noxrütama naanewa nangu, natürü norü duü̃xü̃gü ga Iraétanüxü̃ rü tama nanayauxgü.
Natürü guxema nayauxgüxe rü nüxü̃́ yaxõgüxe rü tüxü̃ nade nax Tupanaxacügü tixĩgüxü̃.
Rü ñu̱xma rü Tupanaxacügü tixĩgü ya guxema yaxõgüxe. Rü tama ñoma ga naanewa nax tabuexü̃gagu nixĩ nax Tupanaxacügü tixĩgüxü̃ rü tama tümanatügüarü ngúchaü̃gagu nixĩ. Natürü i ñu̱xma rü Tupanaxacügü tixĩgü yerü Naneaxü̃́ tayaxõgü rü yemaca̱x ga Tupana rü naxacügüxü̃ tüxü̃ nixĩgüxẽxẽ.
Rü nüma ya yimá Nane ya Tupanaarü Oregu ãégacü rü duü̃xü̃xü̃ nügü nixĩxẽxẽ. Rü totanüwa namaxü̃ rü nüxü̃ tadaugü ga norü üüne ga Nanatüxü̃tawa nayaxuxü̃, yerü Nane ga nügümaxã wüxicacü nixĩ. Rü nüma ga Nane rü poraãcü duü̃xü̃güxü̃ nangechaxü̃ rü aixcüma nixĩ ga norü ore.
Rü gumáchigaxü̃ nixĩ ga yaxuxü̃ ga Cuáü̃ ga yexguma ñaxgu: —Daa nixĩ ga gumá pemaxã nüxü̃ chixuchigacü ga yexguma ñachagu: “Rü yimá choweama ne ũcü rü choxü̃ rüyexeracü nixĩ, yerü woetama marü nayexma ga tauta chabuxgu ga chomax” —﻿ñanagürü ga Cuáü̃.
Rü Tupana Nanearü ngechaü̃ i taxü̃gagu nixĩ i nayauxgüxü̃ i muxü̃ma i norü ngü̃xẽẽgü.
Rü Moichéxü̃ nixĩ ga namuxü̃ ga Tupana nax tüxü̃ nangúexẽẽxü̃ca̱x ga norü mugü. Natürü Ngechuchu ya Cristuxü̃ nixĩ ga namuxü̃ nax tüxü̃ nangúexẽẽxü̃ca̱x nax yigü ingechaü̃güxü̃ rü nagu imaxẽxü̃ca̱x i norü ore i aixcüma ixĩxü̃.
Taguma texé ñuxgu nüxü̃ tadau ga Tupana. Natürü Nane ya nügümaxã wüxicacü nixĩ ya tüxü̃ nüxü̃ cua̱xẽẽcü. Rü yimá Nane rü Tupanaxü̃chi nixĩ, rü Nanatümaxã wüxiwa nangẽxmagü.


Rü yema Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü ga Yerucharéü̃cüã̱x rü Cuáü̃ ga baiü̃ẽẽruü̃xü̃tawa nanamugü ga chacherdótegü rü Lebítanüxü̃ nax nüxna yacagüexü̃ca̱x nax texe yixĩxü̃ ga nümax.
Rü nüma ga Cuáü̃ rü meama nügü nixu, rü ñanagürü: —Tama nixĩ i Cristu chixĩxü̃ i chomax —﻿ñanagürü.
Rü wenaxarü nüxna nacagü rü ñanagürügü: —¿Texé ẽ̱xna quixĩ? ¿Ẽ̱xna cuma ga nũxcümaü̃cü ga Tupanaarü orearü uruxü̃ ga Ería quixĩxü̃? —﻿ñanagürügü. Rü Cuáü̃ nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Tama Ería chixĩ —﻿ñanagürü. Rü nümagü rü wenaxarü nüxna nacagüe rü ñanagürügü: —¿Ẽ̱xna cuma quixĩxü̃ ya yimá orearü uruxü̃ ga Moiché nüxü̃ ixucü ga ínguxchaü̃cü? —﻿ñanagürügü. Rü Cuáü̃ nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Tama yimá chixĩ —﻿ñanagürü.
Rü yexguma ñanagürügüama: —¿Ẽ̱xna texé quixĩxü̃? Erü tanaxwa̱xe i ngẽma núma toxü̃ mugüxü̃xü̃tawa tanange i curü ngãxü̃ga. ¿Rü ñuxũ ñacuxü̃ i ñu̱xma nax texé quixĩxü̃? —﻿ñanagürügü.
Rü Cuáü̃ nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Choma nixĩ i ngẽma duü̃xü̃ i chianexü̃wa rü taxúema íxãpataxü̃wa tagaãcü ñachaxü̃: “¡Nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃ rü ipeyanawe̱xãchixẽẽ̱x i nama naxca̱x ya Cori!” ñachaxü̃, gumá nũxcümaü̃cü ga orearü uruxü̃ ga Ichaía nüxü̃ ixuxü̃rüxü̃ —﻿ñanagürü.
Rü yexguma ga yema duü̃xü̃gü ga Parichéugü yéma mugüxü̃ ga Cuáü̃maxã nax yanadexagüxü̃ca̱x rü wenaxarü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü: —Rü ngẽxguma tama Cristu quixĩxgu, rü tama Ería quixĩxgu, rü tama yimá orearü uruxü̃ ya ínguxchaü̃cü quixĩxgu, ¿rü tü̱xcüü̃ i duü̃xü̃güxü̃ ícubaiü̃xẽẽxü̃ i ñu̱xmax? —﻿ñanagürügü nüxü̃.
Rü Cuáü̃ nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Choma rü dexáwamare íchanabaiü̃xẽxẽ i duü̃xü̃gü. Natürü petanüwa nangẽxma ya yimá tama nüxü̃ pecuácü ya choweama ne ũcü. Rü choma rü nape̱xewa rü taxuwama chame, rü bai i norü chapatucunügüarü wẽgüwa chame —﻿ñanagürü ga Cuáü̃.
Rü yema nachica ga Betániagu ãégaxü̃wa nixĩ ga Cuáü̃ ga nüxü̃ yaxuxü̃ ga yema ore. Rü yema Betánia rü natü ga Yudáü̃arü tocutüwa nayexma. Rü yéma nixĩ ga Cuáü̃ ga duü̃xü̃güxü̃ ínabaiü̃xẽẽxü̃.

Rü moxü̃ãcü ga Cuáü̃ rü Ngechuchuxü̃ nadau ga naxca̱x nax yaxũxü̃. Rü ñanagürü ga Cuáü̃: —¡Dücax! Daa nixĩ ya yimá Tupanaarü Carnéruxacü ya núma namuãcü nax yanaxoxẽẽãxü̃ca̱x i ñoma i naanecüã̱x i duü̃xü̃güarü pecadugü.
Rü choma rü daa Ngechuchuchigaxü̃ nixĩ ga chixuxü̃ ga yexguma ñachagu: “Rü choweama ne naxũ ya wüxi ya chorü yexeracü, yerü nüma rü woetama nayexma ga tauta chabuxgu ga chomax”, ñachagu.
Rü chomatama ga noxri rü tama nüxü̃ chacua̱x nax texe yixĩxü̃ ga nümax. Natürü núma dexáwamare duü̃xü̃güxü̃ íchabaiü̃ẽẽtanüxü̃ nax tatanüxü̃ i Iraétanüxü̃gü nüxü̃ cua̱xgüxü̃ca̱x nax texé yixĩxü̃ ya yimá Cristu —﻿ñanagürü.
Rü ñanagürü ta ga Cuáü̃: —Chomatama nüxü̃ chadau ga Tupanaãxẽ ya Üünecü ga yexguma wüxi ga muxtucurüxü̃ daxũwa ínaxĩ̱xgu rü Ngechuchuétügu yanawa̱xgu.
Choma rü noxri tama nüxü̃ chacua̱x ga texe nax yixĩxü̃ ga nümax. Natürü ga Tupana ga choxü̃ mucü nax dexáwamare duü̃xü̃güxü̃ íchabaiü̃xẽẽxü̃, rü ñanagürü choxü̃: “Yimá nüxü̃ cudaucü nax Chauãxẽ i Üünexü̃ naétügu írüxĩxü̃, rü yimá tá nixĩ ya Chauãxẽ i Üünexü̃ duü̃xü̃güna nguxẽẽcü”, ñanagürü choxü̃.
Choma rü marü yimá Ngechuchuxü̃ chadau rü pemaxã nüxü̃ chixu nax nüma rü aixcüma Tupana Nane yixĩxü̃ —﻿ñanagürü.

Moxü̃ãcü ga Cuáü̃ rü wenaxarü yéma nayexma namaxã ga taxre ga norü ngúexü̃gü.
Rü yexguma Ngechuchuxü̃ nada̱u̱xgu ga yéma nax naxüpetüxü̃, rü Cuáü̃ rü ñanagürü: —¡Dücax! Yimá nixĩ ya Tupanaarü Carnéruxacü ya núma namucü nax pecaduca̱x nayuxü̃ca̱x —﻿ñanagürü.
Rü yema taxre ga Cuáü̃arü ngúexü̃gü rü nüxü̃ naxĩnüe ga yexguma yema ñaxgu. Rü Ngechuchuwe narüxĩ.
Rü nügü ínidau ga Ngechuchu, rü nüxü̃ nadau ga nawe nax naxĩxü̃ ga yema taxre. Rü nüxna naca rü ñanagürü nüxü̃: —¿Ta̱xacüca̱x pedau? —﻿ñanagürü. Rü nümagü rü ñanarügügü: —Pa Ngúexẽẽruxü̃x, ¿ngexta nixĩ icupexü̃? —﻿ñanagürügü.
Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Chowe perüxĩ rü ípeyada̱u̱x! —﻿ñanagürü. Rü nawe narüxĩ, rü nüxü̃ nadaugü nax ngexta napexü̃. Rü yexguma yéma nangugügu rü yexma naxü̃tagu narücho, yerü marü ãgümücüarü orawa nangu nax nayáuanexü̃.
Rü wüxi ga yema taxretanüwa ga Cuáü̃ ga baiü̃ẽẽruü̃xü̃ ĩnüxü̃ ga Ngechuchuwe rüxũxü̃ rü André nixĩ. Rü nüma rü Chimóü̃ ga Pedruenexẽ nixĩ.
Rü yexgumatama ga André, rü naenexẽ ga Chimóü̃ca̱x nayadau. Rü ñanagürü nüxü̃: —Rü marü nüxü̃ itayangau ya yimá nũxcüma Tupana nüxü̃ unetacü ga Cristu —﻿ñanagürü.
Rü yemawena, rü Ngechuchu íyexmaxü̃wa Chimóü̃xü̃ naga ga André. Rü yexguma Ngechuchu Chimóü̃xü̃ da̱u̱xgu, rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma nixĩ i Chimóü̃ i Cuáü̃ nane quixĩxü̃. Natürü ñu̱xmawena rü Nuta tá nixĩ i cuéga —﻿ñanagürü. Rü ngẽma naéga rü Pedru ñaxü̃chiga nixĩ.

Rü moxü̃ãcü ga Ngechuchu rü nügü namexẽxẽ nax Gariréaanewa naxũxü̃ca̱x. Rü yéma Ferípexü̃ nadau rü ñanagürü nüxü̃: —¡Chowe rüxũ! —﻿ñanagürü.
Rü nüma ga Ferípe rü ĩane ga Bechaídacüã̱x nixĩ. Rü yémacüã̱xgü ta nixĩ ga André rü Pedru.
Rü Ferípe rü Natanaéca̱x nayadau, rü ñanagürü nüxü̃: —Marü nüxü̃ itayangau ya yimá Cristu ga Moiché nachiga naxümatücü ga mugüarü poperawa, rü nũxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaarü Orearü uruü̃gü ta nachiga naxümatügücü. Yimá nixĩ ya Yúche nane ya Ngechuchu ya Nacharétucüã̱x —﻿ñanagürü.
Rü ñanagürü ga Natanaé: —¿Ñuxãcü i ta̱xacürü mexü̃ i Nacharétuwa ne ũxü̃? —﻿ñanagürü. Rü Ferípe nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Dücax, ngĩxã rü ítayadau! —﻿ñanagürü.
Rü yexguma Ngechuchu Natanaéxü̃ da̱u̱xgu ga naxca̱x nax yaxũxü̃, rü ñanagürü: —¡Dücax! Yéa ne naxũ i wüxi i yatü i aixcüma Iraétanüxü̃ ixĩxü̃ i aixcüma ngearü chixexü̃ã́xü̃ —﻿ñanagürü.
Rü yexguma ga Natanaé rü Ngechuchuna naca, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Ñuxãcü i choxü̃ cucuáxü̃? —﻿ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Naxü̃pa nax Ferípe cuxca̱x ca̱xaxü̃, rü choma rü cuxü̃ chadau ga yexguma ori̱x ga igutüü̃gu curüxã̱ũ̱xgux —﻿ñanagürü.
Rü Natanaé nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ngúexẽxẽruxü̃, cuma rü Tupana Nane quixĩ. Rü cuma nixĩ i guxü̃ma i Iraétanüxü̃arü Ãẽ̱xgacü quixĩxü̃ —﻿ñanagürü.
Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma rü choxü̃́ cuyaxõ erü cumaxã nüxü̃ chixu nax igutüü̃wa cuxü̃ nax chadauxü̃. Natürü ngẽma ñu̱xma nüxü̃ cudauxü̃arü yexera tá nixĩ i nüxü̃ cudauxü̃ i yixcüra —﻿ñanagürü.
Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Aixcüma pemaxã nüxü̃ chixu rü tá nüxü̃ pedaugü nax yawãxnaxü̃ i daxũguxü̃ i naane. Rü tá nüxü̃ pedaugü i Tupanaarü orearü ngeruü̃gü i daxũcüã̱x i ngéma ĩgüxü̃ rü írüxĩgüxü̃ i naétüwa ya Tupana Nane ya duü̃xü̃xü̃ ixĩcü —﻿ñanagürü.

Escucha a Ore i mexü̃ ga Cuáü̃ ümatüxü̃ 1