Ал сёз
«Таурат» деп Сыйлы Китапланы биринчи беш китабына айтадыла. Алагъа дагъыда «Муссаны Китабы» дейдиле. Бу китаплада Исраил халкъ къайдан чыкъгъаныны юсюнден эм Аллах аны бла Сыйлы Кесамат этгенини юсюнден айтылады. Алай а, барындан да алгъа, адам улу къалай жаратылгъанын, бу Кесамат да нек керек болгъанын ангыларгъа керекди. Аны юсюнден бек биринчи китап – «Жаратылыу» китап – билдиреди. Оригиналда (буруннгу чюйют тилде) бу китапны атына «Ауалда» деп айтадыла, аны бек биринчи сёзюне кёре. Малкъар тилде уа китап «Жаратылыу» деп аталгъанды, нек дегенде, анда дуния къалай жаратылгъаныны юсюнден айтылады.
Китапны биринчи 11 башы битеу дунияны тарыхына ал сёз береди. Аллах бу дунияны эм биринчи адамланы – Адам бла Хауаны – жаратханды. Жарсыугъа, Адам бла Хауа гюнях этгендиле, Аллах бла бирликде къалмагъандыла. Ол себепден аладан туугъан адамла жашауларын сюйгенлерича гюнях жолла бла бардыргъандыла. Адам улуну тарыхы бек аллындан окъуна зулмулукъдан толу болгъанды. Сора Аллах ол дунияны уллу суу къыямада жокъ этгенди, жаланда тюзлюклю Нухну юйюрюн сау къойгъанды. Нухдан бла аны юч жашындан адам улу жангыдан дуниягъа жайылгъанды.
12-чи башындан башлап, китапда Аллахны сайланнган адамларыны юсюнден хапар бериледи. Бу адамланы юсю бла Аллах адам улугъа къутхарылыу жолну кёргюзтеди. Ибрахимни, Исхакъны, Якъупну бла аны онеки уланыны юсюнден хапарда биз Аллах Кесини халкъына берген ант сёзлени табабыз. Алагъа кёре, Аллахны халкъы кёп санлы боллукъду. Ол Аллах жоралагъан жерде жерлеширикди эмда битеу дуниягъа хакъ кертини билдирип жашарыкъды. Болсада, бу адамла кемликсиз болмагъандыла. Аланы гюнях ишлери да болгъанды. Алай болгъанлыкъгъа, бу сыйлы файхамбарла Аллахны сёзлерине жюрекден тынгылап, Аны буйрукъларына бой салып жашаргъа кюрешгендиле.
«Жаратылыу» китапда тюрлю адабият жанрла бардыла: бирде хапарла, бирде сейирлик ишле, бирде узун тукъум тарыхла, бирде уа назму формада аламат ариу алгъышла.
Магъанасы
Кёк бла жер жаратыладыла ( 1:1–2:3 ).
Адам бла Хауа Эдем бахчада; биринчи гюнях ( 2:4–4:26 ).
Адамны туудукълары ( 5:1-32 ).
Нухну тарыхы; уллу суу къыяма ( 6:1–9:29 ).
Миллетлени къайдан чыкъгъаны; Бабил къаласы ( 10:1–11:26 ).
Ибрахимни тарыхы ( 11:27–23:20 ).
Аллах берген жерге кёчюу ( 11:27–12:20 ).
Ибрахим бла Лут ( 13:1–14:24 ).
Аллах Ибрахим бла кесамат этеди, анга улан берирге айтады ( 15:1–18:15 ).
Содомну бла Гоморраны жоюлуулары ( 18:16–20:18 ).
Исхакъны туугъаны. Раббий Ибрахимни ийманын сынайды ( 21:1–23:20 ).
Исхакъны тарыхы ( 24:1–26:35 ).
Исхакъ юйдегили болады. Ибрахимни ёлюмю ( 24:1–25:18 ).
Исхакъны уланлары: Эсау бла Якъуп ( 25:19-34 ).
Исхакъ бла Абимелек ( 26:1-35 ).
Якъупну тарыхы ( 27:1–35:29 ).
Якъуп ётюрюк бла алгъыш алады ( 27:1-40 ).
Якъуп къачады. Якъуп Лабаннга ишлейди ( 27:41–30:43 ).
Якъуп Кенаннга къайтады, Эсау бла жарашады ( 31:1–33:20 ).
Дина ючюн дерт жетдириу. Исхакъны ёлюмю ( 34:1–35:29 ).
Эсауну туудукълары ( 36:1-43 ).
Юсюпню тарыхы ( 37:1–50:26 ).
Юсюпню къул этип сатадыла ( 37:1-36 ).
Яхуда бла Тамар ( 38:1-30 ).
Юсюп Мисирде уллу адам болады ( 39:1–41:57 ).
Юсюп къарындашлары бла жарашады ( 42:1–45:28 ).
Якъупну юйюрю Мисирге кёчеди. Якъупну бла Юсюпню жашауларыны ахырында болгъан ишле ( 46:1–50:26 ).

सुनें - Жаратылыу Ал сёз