Lucas 1
1
Onhypyrũ ohai-vy onhe'ẽ Lucas
1-2Mba'éixa pa, Teófilo? Xe, Lucas, ahai-ta ko kwatia-rehe xe nhe'ẽ nde-vy gwarã. Hesu Cristo rehegwa nhe'ẽ ahai-ta nde-vy, Teófilo. Oĩ-ma Hesu Cristo rehegwa kwatia nhe'ẽ gwĩ ambue kwéry ohai va'ekwe. Hesu rerakwã, mbava'e tipo ojapo araka'e ore pa'ũ-rupi ha'e kwéry kwatia-rehe omoĩ va'ekwe. Hesu irũgwe kwéry ohexapa araka'e hembiapo, ohendu ave araka'e hemimombe'u, ha omombe'u mbe'u araka'e ojehegwa nhe'ẽ porã. Aipo ramo inhirũgwe omombe'u jevy ramo hesegwa nhe'ẽ, henduháry kwatia-rehe omoĩ va'ekwe gwemiendukwe.
3Ha xe katu, xe ave anhomongeta va'ekwe Hesu irũgwe kwéry ndive. Heta Hesu rehegwa nhe'ẽ aikwaase-gwi aporandu randu íxupe kwéry hesegwa nhe'ẽ-rehe. Aikwaa porãve hagwã aporandu randu aiko-vy va'ekwe íxupe kwéry. Omombe'upa va'ekwe xe-vy. Hexahare remimombe'ukwe ahai kuri nde-vy ko kwatia-rehe. 4Hesu rerakwã nhahendu meme-ma va'ekwe. Eremonhe'ẽ-ma rire ko kwatia, hesegwa nhe'ẽ anhetegwa ete ereikwaa va'erã. Ere arã “Omombe'u porã xe-vy Hesu rehegwa nhe'ẽ”.
Nhandejáry omondo gwembigwái omombe'u hagwã Zacarias-pe ta'yryrã-rehe
5Herodes oime ramo mburuvixagwasu judeu kwéry yvy-pe pa'i ramo Zacarias oiko. Pa'i Abias re'yikwe ha'e Nhandejáry rembigwái ramo jevy oiko. Hembireko pa'i Arão re'yikwe va'e. Isabel hembireko réry. 6Ha pe mokõi ojapo meme Nhandejáry remimbota. Oiko meme Nhandejáry nhe'ẽ-rupi. Upéixa-gwi Nhandejáry he'i hese: “Ipy'a porã voi Zacarias, hembireko ave ipy'a porã” he'i Nhandejáry hese. 7Ha ha'e katu ndata'ýryi va'e voi. Imemby e'ỹ va'e voi hembireko. Ogwerogwaigwĩ-ma omemby e'ỹ. Ogwerotuja-ma gwa'ýry e'ỹ gwajýry e'ỹ ave.
8-10Ha peteĩ áry Nhandejáry nhe'ẽ-py inhirũ kwéry oiporavo Zacarias-pe omohyakwã hagwã koty'i. Abias re'yikwe ndive, Zacarias oime Nhandejáry róga kakwaa-py. Nhandejáry renonde-py omba'apo hikwái. Ha peteĩ va'e mate oike Nhandejáry koty'i-py imohyakwã hagwã. Upe jave ojogweroaty va'e oka-gwi rei omondo onhe'ẽ Nhandejáry-pe. Ha peteĩ áry hapixa kwéry Nhandejáry réry-py oiporavo Zacarias-pe omoinge hagwã koty'i-py. Hyakwã jave, oka-py joa-ma oĩ hikwái. Osẽ ramogwarã oha'arõ hikwái. 11Upe jave ou Nhandejáry rembigwái yváy pygwa ojehexa uka hagwã Zacarias-pe. Onhembo'y hyakwã va'e renda yke-rehe ha upe-py ojehexa uka íxupe. 12Ohexa-ma ramo Nhandejáry rembigwái, onhemondýi Zacarias. Ndoikwaái mba'e pa ojapo-ta. 13Aipo ramo Nhandejáry rembigwái he'i íxupe:
—Ani erekyhyje, Zacarias, he'i íxupe. —Nhandejáry ohendu-ma ne rembijerure. Igwaigwĩ eterei jepe ne rembireko ha'e imemby-ta joty. Nde ra'y tee oiko-ta, he'i íxupe. —Oiko-ma ramo embohéry íxupe João-py. João voi heryrã, he'i íxupe. 14—Oiko-ma ramo nde ra'y, erevy'a va'erã. Heta heta-ta kente kwéry ovy'a arã nde ra'y reko porã-rehe, he'i íxupe. 15—Nhandejáry rovagwy-py nde ra'y oiko-ta heko marangatu va'erã. Ndo'u mo'ãi oporomonga'u va'e. Oiko e'ỹ mboyve Nhandejáry Nhe'ẽ Marangatu tee oiko-tama ipy'apy-py. 16Ha heta-pe ombojerovia uka va'erã Nhandejáry-rehe nde ra'y. Gwe'ýi kwéry, Israel remiarirõre kwéry, ombojerovia uka va'erã Tupã Nhandejáry-rehe. 17Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'etykwe Elias amyrĩ-rami oiko-ta nde ra'y, he'i íxupe. —Nhandejáry ombopu'aka-ta íxupe, omoarandu-ta íxupe ogwata hagwã gwenonde-rupi. Inhe'ẽ-rupi kente kwéry ogwerova arã gwekoha. Upéixa-gwi túvy ipy'a porã va'erã gwa'ýry ndive. Heta nhe'ẽrenduse e'ỹha omoarandu arã heko porã hagwã. Upeixagwarã nde ra'y oiko-ta, he'i Nhandejáry rembigwái Zacarias-pe ta'ýry-rehe omotenonde-vy hesegwa nhe'ẽ.
18Upe-ma ramo Zacarias he'i:
—Mba'éixa ko arovia-ta ne nhe'ẽ? he'i íxupe. —Xe, xe tuja-ma, xe rembireko igwaigwĩ-ma ave, he'i joty ndogweroviái-gwi.
19Upéi Nhandejáry rembigwái he'i íxupe:
—Xe Gabriel, Nhandejáry rembigwái. Hendivegwa voi xe, he'i íxupe. —Ha'e xe mbou amombe'u hagwã nde-vy inhe'ẽ porã. 20Anhetegwa nhe'ẽ amombe'u kuri nde-vy. Ha nde, ndereroviái joty xe nhe'ẽ. Ndereroviái-gwi, nerenhe'ẽ mo'ãvéi-ta. Nde ra'y oiko rire ae, erenhe'ẽ jevy va'erã. Anhetegwa voi amombe'u kuri nde-vy, he'i íxupe.
21Ha upe jave kente kwéry oha'arõ hikwái íxupe oka-py. “Hi'are eterei Zacarias. Ma'erã nosẽi Nhandejáry róga-gwi” he'i joa hese hikwái.
22Ha Zacarias osẽ-ma ramo koty'i-gwi ndikatuvéi onhe'ẽ íxupe kwéry.
“Mba'e tipo? Ma'erã-gwi nonhe'ẽvéi Zacarias?” he'i hese. “Yváy pygwa para'e ojehexa uka íxupe” he'i hese. “Upéixa-gwi para'e nonhe'ẽvéiry” he'i hikwái.
Ojepombovava rei omombe'u hagwã mo'ã onhe'ẽ. Ndojeroviái-gwi, opyta inhe'ẽngu Zacarias. Onhe'ẽ jokopa íxupe.
23Upéi gwĩ omba'apo hagwã áry-py omba'apopa rire, oho jevy gwóga-py Zacarias. 24-25Ha upe rire hembireko oha'arõ oiko-vy omemby hagwã. Ha avave-pe nomombe'úi, opyta pyta meme gwóga-py hembireko. He'i ojéupe: “Xe rexakwaa ha xe poriahuvereko-ma Nhandejáry. Are-ma xe ndavy'ái. Naxe membýi-gwi ndavy'ái” he'i. “Atĩ eterei naxe membýi-gwi” he'i. “Ãy katu avy'a voi. Ndaijegwaruvéi arã kente kwéry xéhegwi” he'i. “Ajohu-ta mitã. Avy'a ete” he'i opy'apy-py Zacarias rembireko mitã'i ojohu-tarehe.
Cinco jasy-rehema teĩ nomombe'úi avave-pe mitã'i oikotaha.
Nhandejáry omondo gwembigwái omombe'u hagwã Maria-pe imembytaha
26-27Ha upe rire, ohasa peteĩ jasy jevy Nhandejáry omondo gwembigwái omombe'u hagwã Maria-pe imembytaha reheha-ma. Omondo gwembigwái yváy pygwa omombe'u hagwã Maria-pe. Héry va'e Gabriel. Upéi Nhandejáry nhe'ẽ-rupi Gabriel ou Galiléia yvy-py. Nazaré tetã-my ou omombe'u hagwã Nhandejáry nhe'ẽ Maria-pe. Maria kunhataĩ rei oiko-vy. Omenda e'ỹ va'e ha imena'ỹ va'e voi Maria. Ndoikói va'e vyteri kwimba'e ndive. Imerã héry José. Mburuvixa Davi amyrĩ remiarirõkwe José. Upe ramo ndoikói vyteri Maria ndive.#Mt 1.18
28Ha upéi katu ogwahẽ Nhandejáry rembigwái Maria ha-py. He'i ojehexa uka-vy:
—Evy'a katu, Maria, he'i. —Nhandejáry nde rexakwaa-ma. Hembiporavo voi ko nde. Nhandejáry oĩ ne ndive, he'i íxupe.
29Upéi ohendu-ma ramo Maria he'i ojéupe “Mba'e tipo, ma'erã tipo aipo he'i xe-vy?” he'i. “Tupã Nhandejáry rembigwái nipo ra'e ojehexa uka xe-vy ra'e” he'i. “Ma'erã tipo aipo he'i xe-vy?” he'i ojepy'amongeta-vy.
30Upe jave Nhandejáry rembigwái he'i jevy:
—Ani erekyhyje teĩ. Tupã Nhandejáry ovy'a nde-rehe, nde poriahuvereko voi Nhandejáry. 31Ome'ẽ-ta voi nde-vy ne membyrã, he'i íxupe. —Kunumi voi ne memby-ta. Oiko ramo ne memby, embohéry kuri Hesu-py he'i íxupe.#Mt 1.21 32—Ne memby Nhandejáry voi. Teko jaryrã voi ne membyrã, he'i íxupe. —“Tupãgwasu ra'y” oje'e-ta íxupe. Tupã Nhandejáry nhe'ẽ-py oiko-ta mburuvixagwasu voi ne membyrã. Nhamoigwasu Davi amyrĩ oiko hagwe-rami, oiko-ta mburuvixagwasu ramo judeu kwéry-pe ne memby, he'i íxupe. 33—Jacó remiarirõ kwéry-gwi oiko va'erã mburuvixagwasu. Avave nohekoviarõi íxupe. Opave'ỹ arã voi ne membyrã mburuvixagwasu ramo oiko-ta.#Is 9.7
34Ohendu-ma ramo inhe'ẽ he'i Nhandejáry rembigwái-pe Maria:
—Xe, mba'éixa xe memby-ta, he'i íxupe. —Namendái vyteri niko. Ndaikói vyteri kwimba'e ndive, he'i.
35—Ndoiko reíry-ta ne membyrã. Nhe'ẽ Marangatu tee-rupi oiko va'erã ne membyrã. Upe ohekokwaa va'e nhe'ẽ-rupi ae oiko va'erã, he'i íxupe. —Tupã marangatu ne membyrã. Imarangatu va'erã voi ne memby. Upéixa-gwi he'i arã hese hikwái “Nhandejáry Tupãgwasu ra'y” he'i hese. 36—Ha nde ryke Isabel ave, igwaigwĩ-ma jepe imemby-ta joty, he'i omombe'u-vy íxupe. —Nde'ivéi arã hese “Ikatu e'ỹ-gwi naimembýi Isabel”. Ãy oha'arõ oiko-vy, he'i. 37—Nhandejáry-pe ndaipóri ikatu e'ỹ va'e. Ohekokwaa hagwã ndahekorasýi voi Nhandejáry-pe. Ohekokwaapa va'e opamba'e, he'i.
38Upéi Maria he'i:
—Iporã. Arovia-ma Nhandejáry-pe, he'i. —Toiko katu hemimbota. Toiko katu ne remimombe'ukwe, he'i rire, ndohexavéi Nhandejáry rembigwái yváy pygwa-pe. Oho jevy-ma yváy-py.
Maria oho oipohu hagwã gwyke Isabel-pe
39-40Upe rire, ndahi'aréi Maria oho oipohu hagwã gwyke Isabel-pe. Mombyry oho. Judéia yvy-py oho. Tetã mirĩ-my yvyaty-py oime Zacarias róga. Upe tape-rehe oho Maria. Ha ogwahẽ-ma ramo hóga-py:
—Ereikove tipo? he'i oike oho-vy.
41Ohendu-ma ramo Maria nhe'ẽ tykéry Isabel ovy'a. Omýi-ma imembyrã ohendu jave Maria nhe'ẽ. Ha Nhandejáry Nhe'ẽ Marangatu tee va'e omohynyhẽ Isabel py'a-py. 42Upéixa-gwi Isabel onhe'ẽ-vy he'i.
—Entéro kunha kwéry-gwi nipo nde rovasave ra'e Nhandejáry. Ne membyrã hembihovasa tee voi. Nhandejáry nde rovasa ete-gwi nipo erevy'a ra'e. Ha xe ave, xe mbovy'a kuri, he'i Isabel okypy'ýry Maria-pe. 43—Nde, xe Jaryrã syrã voi, ereju ra'e xe pohu-vy. Avy'a eterei eregwahẽ ramo, he'i. 44—Ahendu jave ne nhe'ẽ, xe membyrã ovy'a-ma ave. Omýi-ma kuri ovy'a eterei-gwi. 45Nde ave erevy'a eterei nipo ra'e. Nhandejáry-pe ere ra'e “Arovia-ma. Toiko katu ne remimbota”. Upéixa-gwi nde rovasa ete-ma ra'e Nhandejáry, he'i Maria-pe.
Maria omboete Nhandejáry-pe oporahéi-vy
46Upéi Maria omboete Nhandejáry-pe:
—Xe Járy,
he'i,
—xe py'apy gwive aporahéi-ta oromboete hagwã oromomba'egwasu eterei-gwi,
he'i.
47—Xe py'apy gwive arovy'a Tupã Nhandejáry-pe.
Xe resendeha voi upe va'e.
48Xe rexakwaa voi xe poriahuvereko hagwã.
Xe ko Nhandejáry rembigwái voi jepe, imandu'a joty xe-rehe Nhandejáry.
Yvy opa e'ỹ mboyve kente kwéry he'i va'erã xe-rehe: “Tupãgwasu Nhandejáry rembihovasakwe voi upe va'e” he'i va'erã xe-rehe.
49Nhande-vy ikatu e'ỹ va'e ojapo xe-vy Nhandejáry xe ruvixa.
Héry imarangatu tee va'e,
he'i Maria oporahéi-vy Nhandejáry mboete-vy.
50Upéi oporahéi jevy. Porahéi-py omombe'u pyahu jevy Maria:
—Entéro ojerovia va'e gwive hese poriahuverekoha voi ha'e.
51Yvy apy-rehe gwive heta mba'e porã opu'aka-rupi ojapo Nhandejáry.
Onhemomba'egwasu rei va'e-pe omosarambi ha'e ponove oakã-gwi rei ojapo opamba'e.
52Mburuvixagwasu imbaraete va'e kwéry jepe
oipe'a omanda oikovyha-gwi kente rei-rami jevy oiko hagwã.
Ha omomba'egwasu eterei heko'ive va'e-pe.
53Iporiahu va'e-pe heta imba'e porãrã ome'ẽ va'erã.
Ivare'a va'e-pe ave ome'ẽ hemi'urã.
Ha imba'e retave va'ekwe jepe omondo ipo nandi reheve
he'i.
54-55—Nhane ramoigwasu amyrĩ kwéry-pe omombe'u araka'e Nhandejáry:
“Apohovasa-ta, ne remiarirõ kwéry-pe ave ahovasa-ta.
Ãy peiko va'erã gwive apohovasa-ta.”
Upéixa he'i nhane ramoigwasu Abraão amyrĩ-pe,
hemiarirõ kwéry-pe ave.
Ha imandu'a katu gwemimombe'ukwe-rehe oiko hagwã he'i va'ekwe.
Ipokatu inhe'ẽ.
Upéa he'i va'ekwe-gwi oiporiahuvereko meme
nhande re'ýi kwéry-pe,
Israel re'ýi kwéry-pe.
Ohovasa porã nhande-vy Nhandejáry,#Jn 17.7,19
he'i oporahéi-vy. Maria oporahéi Nhandejáry-pe omboete-vy.
56Ha upe rire Maria hi'are jevy gwykéry róga-py. Mbohapy jasy ohasa rire, oho jevy gwóga-py.#1 Sm 2.1-10
João Batista onase ramogware
57Imemby oikotamaha áry-py imemby-ma Isabel. Kunumi voi imemby. 58Oiko-ma ramo, hóga ypy-rehe oĩ va'e, hapixa kwéry, ha he'ýi kwéry ave ou ogwerohory íxupe imemby jave.
—Nhandejáry nde poriahuvereko-gwi ome'ẽ nde-vy ne membyrã, he'i íxupe.
59Upéi ogwereko-ma ramo ocho áry ogweraha íxupe oipirekytĩ uka hagwã ha ombohéry hagwã ave. Ha enterove omboheryse íxupe.
—Nhambohéry-ta íxupe Zacarias-py, he'i hikwái. Omoĩse mo'ã túvy réry hese.
60—Ani eremoĩ túvy réry hese, he'i isy. —João ae ambohéry-ta íxupe, he'i isy.
61Ndojohu porãi hikwái.
—Ndaipóri nde re'ýi kwéry pa'ũ-my avave héry va'e João, he'i isy-pe hikwái.
62Upéixa-gwi oporandu hikwái túvy-pe. Onhepombovava hikwái oporandu-vy túvy-pe gwa'ýry reryrã omombe'u hagwã.
63Upéi onhepombovava ojerure-vy ome'ẽ uka hagwã ojéupe kwatia. Ome'ẽ-ma rire ohai kwatia-rehe. “João héry” he'i ohai-vy. Omombe'u ramo, “Ma'erã po omboheryse João-py” he'i hikwái opondera-vy.
64Ha ohai jave gwa'ýry réry, omonhe'ẽ uka jevy íxupe Nhandejáry. Nainhe'ẽnguvéi-ma. Onhe'ẽ porã jevy-ma ha omomba'egwasu Nhandejáry-pe:
—Imarangatu tee va'e Nhandejáry, he'i onhe'ẽ-vy. —Ndaipóri ha'eixagwa ohekokwaa va'e, he'i Nhandejáry-pe omboete-vy.
65Ha entéro oikwaa va'e opy'amirĩ reheve opondera ndera hesegwa hikwái. João rehegwa rerakwã omombe'u mbe'u Judéia yvy-rupi. Tetã ambue mbue mygwa-pe omombe'u mbe'u ave hikwái.
66Ha herakwã renduha kwéry onhemongeta opy'apy-py hese.
—Mbava'e tipo ojapo-ta upe kunumi? he'i. —Okakwaa-ma rire, mba'e po oiko va'erã íxugwi? he'i oporandu randu ojóupe. —Ha'e Nhandejáry rembihovasa voi nipo ra'e, he'i ojóupe hese.
Ha Nhandejáry ohovasa meme mitã-me. Omombaraete ave íxupe onhe'ẽ-py oiko hagwã.
Zacarias omotenonde gwa'ýry rehegwarã
67Ha upéi katu Nhandejáry Nhe'ẽ Marangatu tee va'e omohynyhẽ túvy Zacarias py'apy. Ome'ẽ íxupe hembiporaheirã:
68—Tonhemomba'egwasu katu Tupã Nhandejáry,
he'i oporahéi-vy.
—Gwe'ýi kwéry Israel remiarirõre kwéry-pe oipytygwõ-ma. Nhane resende-tama. Tuvixa mba'e voi Nhandejáry, judeu kwéry Járy,
he'i oporahéi-vy.
69—Ombou-ma nhande-vy ipu'aka ete va'e nhane resende va'erã,
he'i.
—Gwembigwái Davi amyrĩ remiarirõ ombou, nhande re'ýi ete va'e voi,
he'i oporahéi-vy.
70—Yma va'ekwe Nhandejáry omombe'u ha omotenonde-ma va'ekwe nhane resende va'erã rehegwa nhe'ẽ.
Inhe'ẽ-py omombe'u va'ety kwéry heko marangatu ete va'ekwe omohenonde-ma va'ekwe omombe'u-vy hesegwarã voi va'ekwe nhe'ẽ.
71—Gwĩ nhande rayhu e'ỹ va'e-gwi nhane resende va'erã.
Gwĩ nhande-rehe ija'e'ỹ va'e-gwi ave nhane resende ave va'erã imbaraete e'ỹ hagwã nhande-rehe,
he'i oporahéi-vy.
72—Ha inhe'ẽ-rupi oiporiahuvereko meme araka'e nhane ramoigwasu kwéry-pe Nhandejáry.
Imandu'a meme katu onhe'ẽ marangatu-rehe oikopa hagwã omombe'u hagwe-rami.
73-74—Onhomongeta araka'e nhane ramoigwasu Abraão amyrĩ ndive.
He'i íxupe: “Hupigwa va'e voi amombe'u-ta nde-vy.
Ne nhemonharã kwéry-pe aresende-ta hese ija'e'ỹ va'erãgwe-gwi xe mboete porã hagwã kyhyje e'ỹ reheve aresende-ta íxupe kwéry.
75Heko marangatu reheve, py'a potĩ reheve xe mboete hagwã. Ko yvy-rehe oiko aja oiko porã meme hagwã xe ndive aresende-ta íxupe kwéry” he'i Nhandejáry.
Nhande rehegwarã voi upéa nhe'ẽ Abraão amyrĩ-pe omombe'u araka'e Nhandejáry,
he'i Zacarias Nhandejáry-pe omboete-vy.
76—Ha nde,
he'i Zacarias gwa'ýry-pe hekorã omohenonde-vy íxupe,
—Nde-rehe kente kwéry he'i va'erã “Nhandejáry Tupãgwasu nhe'ẽ omombe'u va'ety” he'i va'erã nde-rehe.
Nhandejáry ne mondo-ta gwembiporavo va'e renonde-rupi.
Ogwahẽtamaha óra-py eremombe'u va'erã.#Ml 3.1
77Henonde-rupi ereho-ta eremombe'u-vy nhande re'ýi kwéry-pe.
“Nhane resendeharã ou-tama” ere va'erã ereho-vy.
“Nhane rembiapo vai omboyke-vy ou-ta.
Nhane mopy'a potĩ-vy ou-ta” ere va'erã ereho-vy eremombe'u-vy,
he'i.
—Nhandejáry renonde-rupi eremombe'u-ta hembiporavo kwéry-pe.
78—“Nhandejáry heko porã tee va'e oiporiahuvereko kwaa va'e nhande poriahuvereko va'erã voi” ere va'erã hese.
“Nhande rayhu eterei-gwi ombou-ta yváy-gwi nhane resendeharã nhane moaranduharã” ere arã hesegwa nhe'ẽ eremombe'u-vy.
79—“Nhande re'ýi e'ỹ resapeharã-rami ave upe ou-ta va'e.
Ha'e kwéry pytũ mygwa-rami oiko.
Oikwaa e'ỹ va'e Nhandejáry-rehe, ogwerovia e'ỹ-gwi íxupe, omano rire onhehundipa va'erã.
Oikwaa uka va'erã íxupe kwéry Nhandejáry remimbota oiko porã hagwã hendive.
Ombou-ta nhande-vy nhane resendeharã.
Ohexa uka-ta nhande-vy nhane raperã nhane mbopy'agwapy hagwã inhe'ẽ-rupi jaiko hagwã.”
Upe Nhandejáry nhe'ẽ eremombe'u meme-gwi he'i va'erã nde-rehe: “Nhandejáry, Tupãgwasu va'e nhe'ẽ-py omombe'u va'ety tee voi” he'i va'erã kente kwéry nde-rehe,#Is 9.2
he'i Zacarias. Nhe'ẽ Marangatu tee va'e omohynyhẽ íxupe ipy'apy. Upéa-rupi Nhandejáry ome'ẽ inhe'erã omombe'u hagwã gwa'ýry rekorã omotenonde hesegwarã.
80Upéi okakwaa porã-ma upe mitã. Hi'arandu porã voi upéa oiko-vy. Nhandejáry nhe'ẽ-py oiko, ojerovia ete hese. Ava rekwaty e'ỹ-rupi ogwata gwata oiko-vy. Gwe'ýi kwéry-pe Israel remiarirõ kwéry-pe atýra-py ojehexa uka hagwã áry peve ogwata gwata oiko-vy ava rekwaty e'ỹ-rupi.
Currently Selected:
Lucas 1: kgk
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2006, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.